Najważniejsze informacje o Jacku Soplicy pseudonimy - Wojewoda, Wąsal, ksiądz Robak, Bernardyn, tytuł szlachecki - szlachcic litewski herbu Leliwa, rodzina - syn Podczaszego Soplicy, starszy brat Sędziego Soplicy, ojciec Tadeusza Soplicy najważniejsze wydarzenia z życia - miłość do Ewy Horeszkówny, zabójstwo Stolnika Horeszki, wyjazd i wstąpienie do zakonu Bernardynów, przybranie pseudonimu ks. Robak, służba ojczyźnie, rehabilitacja i ujawnienie się na łożu śmierci. w filmie Andrzeja Wajdy Pan Tadeusz - rolę Jacka Soplicy odegrał Bogusław Linda Jacek Soplica - charakterystyka Starszy syn podczaszego ziemskiego, brat Sędziego, ojciec Tadeusza. W czasach swej młodości słynął z warcholstwa i był znanym na całą okolicę awanturnikiem. Od sumiastych wąsów, nazywany „Wąsalem”. Biedny szlachcic, posiadający jedynie skrawek ziemi. Pomimo tego miał duże poparcie wśród szlachty i 300 głosów na sejmikach. Wyborowy strzelec. Poparcie Jacka u szlachty wykorzystywał Stolnik Horeszko, często goszcząc go na zamku i nazywając swoim przyjacielem. Jacek zakochał się w jedynej córce Stolnika, Ewie, lecz na jej prośbę ukrywali swoje uczucia. Nie słuchał rad innych, którzy otwarcie mówili mu, że Stolnik nigdy nie odda biednemu szlachcicowi ręki córki. Wyczuwając, że Stolnik mu odmówi, postanawia pożegnać się i odjechać. Wówczas Stolnik oznajmia mu, że kasztelan jest zainteresowany Ewą i pyta Jacka o radę. To ostateczny cios dla Soplicy. Zrozpaczony, ucieka z zamku, słysząc, że Ewa mdleje i rozpacza. Poślubia pierwszą napotkaną dziewczynę, lecz ich małżeństwo nie jest szczęśliwe. Jacek ciągle rozpamiętuje swoją miłość do Horeszkówny, nie potrafi pokochać żony, choć jest ona dobrą osobą i bardzo go kocha. Zaczyna pić. Wcześnie zostaje wdowcem z maleńkim synkiem. Przypadkowo znajduje się w pobliżu zamku Stolnika w noc, kiedy Moskale najeżdżają Horeszkę. Początkowo odczuwa radość z tego, potem ogarnia go wściekłość, że Stolnik tak dzielnie się broni. W przypływie emocji sięga po broń i zabija wroga. Wieść o zdradzie i zabójstwie rozchodzi się po okolicy. Wszyscy uważają go za stronnika Moskwy, jako nagrodę ma dostać część dóbr po Stolniku. Jacek ratuje się ucieczką przed hańbą i poniżeniem. Zostawia jedynego synka pod opieką brata, sam jednak przez cały czas kieruje jego wychowaniem. Trafia do Rzymu, skąd po jakimś czasie dochodzą pogłoski, że Soplica zginął. On jednak wstępuje do Zakonu Bernardynów i przybiera nazwisko Robak. Cała jego działalność w mniszym habicie, udział w walkach, konspiracja są próbą odkupienia zbrodni. Pojawia się w Soplicowie jako wysłannik Jacka Soplicy, by dopilnować małżeństwa Tadeusza z Zosią. Ma też za zadanie przygotować powstanie na Litwie. Jednak jego pospieszne działania i słowa o wysprzątaniu ojczyzny ze śmieci zostają opacznie odebrane przez szlachtę zaściankową. Jego plany krzyżuje również Gerwazy, który podjudza zaścianek przeciwko Sędziemu. Częściowo odpokutowuje swoją zbrodnię dwukrotnie ratując przed śmiercią dalekiego krewnego Horeszków i starego Klucznika. Próbą zadośćuczynienia rodzinie Horeszków jest fakt, że po śmierci Ewy, Jacek przez wiele lat łoży na wychowanie jej córeczki Zosi. Pragnie w końcu pogodzić zwaśnione rody, doprowadzając do ślubu swojego syna i prawowitej dziedziczki Horeszków, by w ten sposób oddać część należnego dziedzictwa dziewczynie. Jako ksiądz Robak jest postacią zagadkową. Jego postawa, gesty i ruchy przypominają zachowanie żołnierza: „miał on nad prawym uchem, nieco wyżej skroni, Bliznę wyciętej skóry na szerokość dłoni I w brodzie ślad niedawny lancy lub postrzału; Ran tych nie dostał pewnie przy czytaniu mszału. Ale nie tylko groźne wejrzenie i blizny, Lecz sam ruch u głos jego miał cos żołnieszczyzny” [Ks. I, 960 – 965] Ranny podczas potyczki z Moskalami w Soplicowie, wyznaje Klucznikowi, kim jest i prosi go o przebaczenie. Wówczas to dowiaduje się, że przed laty Stolnik w chwili śmierci wybaczył mu, czyniąc znak krzyża. Umiera na skutek infekcji rany, którą odniósł wiele lat temu. W chwili śmierci otrzymuje list z wiadomością, że Napoleon wypowiedział Moskalom wojnę. To sprawia, że odchodzi spokojny, z nadzieją na rychłe wyzwolenie ojczyzny. Po śmierci jego nazwisko zostaje oczyszczone i dostaje order Legii Honorowej. Zostaje pochowany przy soplicowskiej kaplicy, a Podczaszy na jego grobie wiesza medal. Dzieje Jacka Soplicy to dwie biografie wpisane w życie jednego człowieka: pełnego pychy szlachcica, wiernego swej pierwszej miłości aż po kres dni, który w przypływie emocji zabija nieprzychylnego mu Stolnika oraz bojownika o wolność, który pokorą i ofiarnością próbuje zmazać swoją winę i czynnie walczyć o Soplica – ksiądz Robak jako bohater romantyczny Jak zgodnie orzekli badacze, to właśnie Bernardyn jest główną postacią Pana Tadeusza. Przede wszystkim dlatego, iż jego biografia jest najpełniejsza, najbardziej dynamiczna oraz dlatego, że zespala on wszystkie wątki (najmniej wątek sporu o zamek, choć to przecież on przyczynia się do śmierci właściciela budowli, a więc zapoczątkowuje całą historię). Na uznanie Jacka za głównego bohatera wpływać może także fakt, iż w rękopiśmiennej redakcji tytuł poematu miał brzmieć „Żegota”, a wiemy, że w utworze takim mianem określa się właśnie brat Sędziego. Jak słusznie zauważa Alina Witkowska (A. Witkowska, Romantyzm , Warszawa 2, s.) ma on niejako „dwie biografie”. Trzymając się tego podziału wskazać można zmianę, jaka zaszła w psychice bohatera. strona: - 1 - - 2 -

Otarł prędko, jak kochał pana Tadeusza. W ślad gospodarza wszystko ze żniwa i z boru, I z łąk, i z pastwisk razem wracało do dworu. Tu owiec trzoda becząc w ulicę się tłoczy. I wznosi chmurę pyłu; dalej z wolna kroczy. Stado cielic tyrolskich z mosiężnymi dzwonki; Tam konie rżące lecą ze skoszonej łąki;

Księga I. Gospodarstwo Księga ta rozpoczyna się inwokacją: "Litwo, Ojczyzno moja...". Tadeusz po długiej nieobecności przybywa do rodzinnego domu. Kieruje się do swego dawnego pokoju, ale ze zdziwieniem stwierdza, że komnata ta jest przez kogoś zamieszkiwana. Przez okno panicz dostrzega młodą dziewczynę, która podlewa w ogródku kwiaty. Po chwili panienka wchodzi do pokoju, ale zobaczywszy Tadeusza ucieka. Młodzieniec wita się z Wojskim, który opowiada o aktualnych wydarzeniach, zwłaszcza o sporze, jaki zaistniał pomiędzy Hrąbią a Sędzią. Spór dotyczy starego zamku spuścizny Horeszków. Trwają przygotowania do uczty, w czasie której ma nastąpić zakończenie sporu. Wojski prowadzi Tadeusza w stronę lasu i opowiada historię rodu Horeszków. Następnie młodzieniec wita się z Sędzią. W tym czasie Protazy przenosi stoły z dworu do ruin zamku. Rozpoczyna się uczta do której zasiadają domownicy i liczni goście. Obok Tadeusza pozostaje jednak wolne miejsce. Sędzia - nawiązując do dziwnego roztargnienia młodzieńca - rozwodzi się nad grzecznością. Po nim zaś głos zabiera Podkomorzy, krytykując bezmyślne naśladowanie francuskiej mody i obyczajów. Stwierdza przy tym, że młodzież wyjeżdża do Francji także po to, aby przyłączyć się do Napoleona i walczyć u jego boku o wolną Polskę. Do sali wchodzi Telimena, zajmuje miejsce obok Tadeusza i zaczyna go kokietować. Mówi o książkach i sztuce oraz skarży się na nudę wiejskiego życia. Tadeusz uważa ją za dziewczynę spotkaną uprzednio przelotnie w dworku i z tego powodu nie pozostaje w zalotach dłużny. W tym czasie Rejent z Asesorem wszczynają spór dotyczący zalet Kusego i Sokoła - psów myśliwskich. Obaj zwracają się w końcu do Wojskiego z prośbą o rozstrzygnięcie, ale ten odmawia stwierdzając, że polowanie na zające uwłacza jego godności i dlatego nie będzie się zajmował tak błahym nieporozumieniem. Uczta dobiega końca, biesiadnicy rozchodzą się. Poeta wspomina w tym miejscu o tworzeniu się we Włoszech legionów polskich oraz o powstawaniu Księstwa Warszawskiego. W związku z tymi wydarzeniami na Litwę przedostają się liczni emisariusze. Jednym z nich ma być ksiądz Robak - bernardyn, którego wygląd i zachowanie świadczą o jego żołnierskiej przeszłości, a który kwestuje po dworach szlacheckich i okolicznych karczmach. Księga II. Zamek Dla rozstrzygnięcia sporu o Kusego i Sokoła, Sędzia organizuje polowanie na zająca. Hrabia jedzie do zamku, gdzie Gerwazy opowiada mu historię Stolnika - ostatniego członka rodu Horeszków. W córce Stolnika zakochał się niegdyś znany awanturnik - Jacek Soplica. Po pewnym jednak czasie podano mu czarną polewkę, co oznaczało, że został odprawiony. W odpowiedzi na to sprowadził na zamek Moskali, a podczas walki zastrzelił Horeszkę. Od tego momentu Gerwazy poprzysiągł Soplicom zemstę i zwalczał ich na każdym kroku. Wreszcie z rodu tego pozostał przy życiu tylko jeden mąż - Sędzia. Tymczasem odbyło się wspomniane polowanie, jednak nie doprowadziło do rozstrzygnięcia sporu, gdyż zając wymknął się obu psom. Hrabia powraca do dworu. W ogrodzie spostrzega młodą dziewczynę i wpada w zachwyt nad jej wdziękami. Zapatrzenie to przerywa ksiądz Robak. W czasie wystawnego śniadania uczestnicy polowania biesiadują w dwóch izbach. W jednej z nich starszyzna rozmawia o nowościach gospodarskich, carskich zarządzeniach i pogłoskach dotyczących wojny. W drugiej izbie Asesor i Rejent prowadzą nadal spór, który zostaje przerwany ostrą interwencją księdza Robaka. Telimena flirtuje z Tadeuszem, opowiada mu o swym życiu i sukcesach towarzyskich osiągniętych w Petersburgu. Między innymi opowiada historię, jak Wielki Łowczy Dworu, Kozodusin, za zagryzienie jej ulubionego pieska przez charty należące do pewnego urzędnika, wtrącił owego urzędnika do więzienia. Wojski tymczasem poluje na muchy. Krytykuje równocześnie kłótnię toczącą się pomiędzy Asesorem i Rejentem, którzy dają w ten sposób zły przykład młodzieży. Stwierdza też, że w obecnych czasach polowania są jedynym celem życia szlachty. Proponuje adwersarzom zakład. Obaj przeciwnicy zgadzają się: Rejent stawia na swego psa konia z rzędem, natomiast Asesor na swego - złote obroże i smycz. Znudzona tym wszystkim Telimena proponuje spacer po lesie połączony z grzybobraniem. Tadeusz podąża za nią, natomiast Sędzia ogłasza konkurs: ten z mężczyzn, który znajdzie najwspanialszego rydza, będzie mógł usiąść do stołu przy wybranej przez siebie - najładniejszej jego zdaniem - pannie. Księga III. Umizgi Hrabia wracając z lasu spogląda w stronę sadu i dostrzega piękną, nieznajomą dziewczynę, która siedzi tam wraz z gromadką dzieci. Zwabiony jej urodą wkrada się do sadu przez dziurę w parkanie i podkrada się do niej. Zachwycony pięknem panny wyobraża ją sobie jako tajemnicze bóstwo, a następnie próbuje nawiązać z nią rozmowę. Dziewczyna jednak odchodzi, Hrabia zaś dołącza do uczestników grzybobrania. Telimena zmierza do ustronnego miejsca zwanego przez nią "świątynią dumania". Za nią skrada się Tadeusz. Wyprzedza go jednak Sędzia i zwierza się Telimenie. Zamierza on swój majątek pozostawić bratankowi, synowi Jacka Soplicy. Niewiasta krytykuje Sędziego za to że chce pozostawić Tadeusza na wsi i proponuje, aby stryj wysłał młodzieńca do Warszawy lub Petersburga, gdzie mógłby on zrobić karierę. Sędzia jednak odpowiada, że losem Tadeusza kieruje jego ojciec za pośrednictwem księdza Robaka, bernardyn natomiast chce, aby młodzieniec poślubił Zosię. Telimena odmawia w imieniu swej wychowanicy twierdząc jednocześnie, że Tadeuszowi należy pozostawić swobodę wyboru. W tym czasie Hrabia obserwuje Telimenę przez lornetkę i rysuje jej portret. Po odejściu Sędziego zbliża się i pokazuje damie swoje dzieło. Rozmawiając o malarstwie i sztuce Telimena oświadcza, że na obrazach należy zamieszczać tło krajobrazu włoskiego. Przysłuchujący się rozmowie Tadeusz oponuje i zwraca uwagę, że najpiękniejszy jest ojczysty krajobraz puszczy litewskiej i polskiego nieba. Później Telimena wsuwa w rękę Tadeusza klucz od swego pokoju i liścik. Grzybobranie kończy się i wszyscy udają się na posiłek. Biesiadę przerywa gajowy, który oznajmia, że w lesie pojawił się niedźwiedź. Sędzia zarządza polowanie, a prowadzenie łowów powierza Wojskiemu. Księga IV. Dyplomatyka o łowy W Soplicowie trwają przygotowania do polowania. Tadeusz nieco zaspał, budzi go Zosia. Młodzieniec szybko ubiera się i próbuje dogonić myśliwych, którzy mieli się zebrać przy dwóch karczmach. Pierwsza z nich - stara - należy do Horeszków, natomiast druga - do Sopliców, obie zaś dzierżawi Żyd Jankiel. W starej karczmie siedzi ksiądz Robak wraz z drobną szlachtą i chłopami. Posługując się złotą tabakierą zawierającą wyborną częstochowską tabakę, nakłania słuchaczy do opowiedzenia się za Napoleonem, namawiając równocześnie, aby nie czekali biernie na przybycie cesarza i wyzwolenie Litwy przez jego wojska. Przez okno bernardyn dostrzega pędzącego na koniu Tadeusza i natychmiast opuszcza towarzystwo podążając za młodzieńcem. Myśliwi rozstawieni przez Wojskiego oczekują już na niedźwiedzia. W pewnym momencie zwierz pojawia się i szarżuje wprost na Hrabiego i Tadeusza. Obaj uciekają. Hrabia upada, na niego zaś rzuca się niedźwiedź. Celny strzał powala rozjuszone zwierzę. Wojski gra na rogu hejnał myśliwski obwieszczając zakończenie polowania. Przy zabitym niedźwiedziu wybucha kłótnia pomiędzy Asesorem i Rejentem. Spierają się o to, który z nich ranił zwierzę śmiertelnie. Godzi ich Gerwazy, który rozcina łeb zwierzęcia, wyjmuje z niego kulę i opowiada, że ksiądz Robak widząc niebezpieczeństwo zagrażające życiu Hrabiego i Tadeusza, który szedł Hrabiemu na pomoc, wyrwał klucznikowi z ręki flintę i zabił bestię. Dodaje też, że znał tylko jednego strzelca który potrafił tak strzelać: Jacka Soplicę. Później następuje myśliwska biesiada. Wojski opowiada historię o Domeyce i Doweyce. W czasie powrotu do domu na polu myśliwi spostrzegają zająca. Asesor i Rejent spuszczają swe psy, jednak zając znika w lesie. Wojski kończy swe opowiadanie o Domeyce i Doweyce, którzy strzelali się "przez skórę niedźwiedzia". Księga V. Kłótnia Telimena stroi Zosię i postanawia ją przedstawić towarzystwu. Tadeusz wita się z dziewczyną i rozpoznaje w niej tajemniczą postać z ogrodu. Telimena zauważa, że Zosia wywarła na młodzieńcu duże wrażenie. Tadeusz ucieka do świątyni dumania. Spotyka tam Telimenę, która siada przez nieuwagę na mrowisku. W czasie wspólnego powrotu niewiasta dostrzega jakiegoś człowieka, który ich bacznie obserwuje i domyśla się w owym człowieku osoby księdza Robaka. W zamku odbywa się wieczerza, jednak wśród biesiadników panuje ogólne przygnębienie. Tadeusz dostrzega braki w urodzie Telimeny, podsłuchuje też rozmowę Hrabiego z Zosią. Wojski pragnie ożywić towarzystwo opowiadaniem o polowaniu. Wybieg skutkuje wywołując między innymi ponownie kłótnię między Asesorem i Rejentem, tym razem dotyczącą ich strzelb - Sanguszówki i Sagalasówki. Hrabia kieruje do Sędziego aluzję dotyczącą zamku. Podkomorzy zabiera głos pragnąc zażegnać odradzający się spór. Nagle na salę wchodzi Gerwazy i zaczyna nakręcać stare zegary. Zarzuca Hrabiemu, że ten ucztuje wspólnie z Soplicami. Dochodzi do bójki pomiędzy nim a stronnikami Sopliców. Hrabia wycofuje się z sali, a za nim podąża Gerwazy, jednak po chwili klucznik pojawia się na chórze i zaczyna rzucać w gości piszczałkami organów. Wywołuje to panikę wśród zebranych, którzy uciekają z zamku. Gerwazy w rozmowie z Hrabią rzuca propozycję, aby dokonać zajazdu na Soplicowo. Później Hrabia odchodzi, natomiast klucznik zasypia i śni o zajeździe. Księga VI. Zaścianek Następnego ranka Sędzia daje Protazemu pozew, który woźny ma zanieść do zamku i wręczyć Hrabiemu i Gerwazemu. Protazy skrada się z pismem do zamku. W tym czasie do Sędziego przybywa ksiądz Robak. Mówi, że Telimena uwodzi Tadeusza, a od Sędziego dowiaduje się o kłótni i pojedynku, który ma się odbyć pomiędzy Podkomorzym i Hrabią. Namawia Sędziego do zgody tłumacząc, że spór może się odbić ujemnie na przygotowywanym powstaniu litewskim. Przemawia do patriotycznych uczuć Sędziego. Ten obiecuje wreszcie pogodzić się z Hrabią, ale pod warunkiem, że to Hrabia poprosi o zgodę. Tymczasem Protazy wchodzi do zamku, ale nikogo tam nie zastaje. Okazuje się, że wszyscy udali się do Dobrzyna, gdzie przybywa w tym samym czasie posłaniec wzywający Dobrzyńskich do chwycenia za broń. Maciek nad Maćkami zwany też Kurkiem na kościele, głowa rodu, ma podjąć decyzję o rozpoczęciu powstania. Przed domem Maćka zbiera się szlachta pochodząca z okolicznych zaścianków. Księga VII. Rada Bartek Prusak chwali Napoleona i Francuzów. Opowiada też, jak walczył z Niemcami. Maciek wypytuje przybyłych o szczegóły dotyczące liczebności i miejsca, w którym znajdują się wojska francuskie. Bartek Prusak radzi zaczekać na księdza Robaka. Maciej zwany Kropicielem chce bezzwłocznie przystąpić do walki. Szlachta dzieli się na dwa obozy, między którymi wywiązuje się kłótnia. Buchman, komisarz z Klecka, pyta o cel powstania. W tym momencie przybywa Gerwazy, który zręcznie manipulując słowami księdza Robaka dotyczącymi powstania, kieruje nienawiść szlachty przeciwko Soplicom. Bartek podejrzewa Gerwazego o podstęp i staje w obronie Sędziego. Po jego stronie opowiada się również Jankiel twierdząc, że u Sopliców w wiosce stoi rosyjskie wojsko, natomiast o Francuzach nic jeszcze nie słychać. Proponuje następnie aby wszyscy się rozeszli, zapraszając zarazem obecnych na przyjęcie wydawane z okazji narodzin syna. Gerwazy jednak wyrzuca Jankiela i podburza szlachtę przeciwko Sędziemu. Maciek nad Maćkami widząc podstęp Gerwazego i posłuch, jaki wywołały słowa klucznika, wypędza wszystkich ze swego domu oburzony ich głupotą i zaślepieniem. Nadjeżdża Hrabia. Gerwazy prowadzi szlachtę do karczmy, gdzie następuje pijatyka. Jankiel, Bartek Prusak i kilku ich stronników odłącza się od rozhałasowanego towarzystwa i wymyka się chyłkiem z karczmy. Hrabia zaś wraz z Gerwazym przygotowują szlachtę do zajazdu. Księga VIII. Zajazd W Soplicowie goście wychodzą po kolacji na dziedziniec i przysłuchują się koncertowi ptaków i żab. Wojski opowiada legendy związane z gwiazdami i ich konstelacjami. Opowiada też o komecie, która jest zwiastunem wojen, kłótni i nieszczęść. Opowieścią tą nawiązuje do minionych wydarzeń w zamku i kłótni z Hrabią. Po tym opowiada historię o Rejtanie i księciu Denassów - zagorzałych myśliwych. W nocy Tadeusz podpatruje przez dziurkę od klucza rozmowę księdza Robaka z Sędzią. Bernardyn wyznaje, że jest ojcem Tadeusza i oświadcza, że musi jechać do Dobrzyna, aby powstrzymać wybuch powstania, gdyż Francuzi są jeszcze zbyt daleko. Po jego odejściu do pokoju Sędziego wchodzi Tadeusz i mówi, że wyzwał na pojedynek Hrabiego. Wyznaje też że kocha się w Zosi, ale z powodu popełnionych przez siebie błędów będzie musiał opuścić Soplicowo. Wracając do swego pokoju spotyka Telimenę, która czyni mu wyrzuty, że chce ją porzucić. Niewiasta pragnie pojechać razem z nim, jednak Tadeusz pozostawia ją i biegnie nad staw. Obawia się on, że Zosia zostanie żoną Hrabiego i postanawia się utopić. Nad staw przybywa Hrabia, który podsłuchał rozmowę Tadeusza z Telimeną. Słudzy Hrabiego chwytają młodzieńca i prowadzą go do Soplicowa. Z dworku wyprowadzają zaś Sędziego. Bójka wisi w powietrzu. Asesor grozi że wezwie na pomoc wojska rosyjskie. W ślad za Hrabią przybywają Dobrzyńscy. Gerwazy domaga się, aby Sędzia zrezygnował ze swych oszczeń do zamku. Protazy protestuje przeciwko gwałtowi i podstępnie ucieka. Szlachta plądruje dwór i urządza sobie ucztę zakończoną pijatyką, po której wszyscy zasypiają. Księga IX. Bitwa Do Soplicowa przybywa batalion Moskali dowodzonych przez majora Płuta i kapitana Rykowa. Wojsko wiąże powrozami śpiącą szlachtę. Rykow - na prośbę Sędziego i Telimeny - proponuje Płutowi zwolnienie więźniów dla uniknięcia przykrych konsekwencji. Major nie chce na to przystać, ale poufnie proponuje Sędziemu uwolnienie szlachty pod warunkiem, że Sędzia wypłaci mu okup wynoszący tysiąc rubli od głowy. Na widok Dobrzyńskich uwięzionych przez Rosjan w szlachcie sprzyjającej Sędziemu topnieje żądza zemsty. W pewnym momencie pojawia się ksiądz Robak wraz z Maćkiem, Mickiewiczem i Zanem, przebranymi za chłopów. Prowadzą ze sobą wiele owiec, wołów i kóz oraz wozy pełne różnych wiktuałów. Bernardyn zaprasza Rosjan na ucztę. Żołnierze upijają się. W domu natomiast wybucha kłótnia pomiędzy oficerami rosyjskimi a Tadeuszem. Tadeusz strzela do majora co staje się sygnałem do rozpoczęcia bitwy. Soplicowie uwalniają Dobrzyńskich i rozdają im broń ukrytą na wozach. Szlachta powoli wypiera Moskali z podwórza. Robak proponuje Rykowowi, aby się poddał. Ten jednak rzuca swych żołnierzy do walki. W czasie jej trwania ksiądz Robak, który zasłonił własnym ciałem Hrabiego, zostaje ranny. Na moment walka zostaje przerwana, gdyż Płut wyzywa Tadeusza na pojedynek, ale nie staje sam, lecz w zastępstwie wysyła Rykowa. W odpowiedzi na to do walki staje Hrabia. Pojedynek zostaje przerwany zdradzieckim strzałem wymierzonym w Tadeusza. Bój rozpoczyna się ponownie. Ksiądz Robak ratuje życie Gerwazemu. Rykow widząc swą porażkę przerywa walkę i proponuje rozejm oraz obronę dla szlachty polskiej na wypadek, gdyby Płut poskarżył się carowi. Obie strony wspólnie zajmują się rannymi i odnajdują majora, który schował się ze strachu w pokrzywy. Księga X. Emigracja. Jacek Następnego dnia do rannego bernardyna przybywają: Podkomorzy, Sędzia, Gerwazy i kapitan Rykow. Wspólnie omawiają warunki polubownego załatwienia sprawy zajazdu na Sopliców i walki z Moskalami. Sędzia daje Rykowowi sakiewkę dukatów. Rykow dopytuje się o Płuta. Gerwazy stwierdza, że major na pewno będzie milczał. Później okazuje się, że zginął on z ręki Gerwazego. Rykow opuszcza izbę, natomiast ksiądz Robak nakazuje wezwać szlachtę. Mówi do zebranych, że Maciej Chrzciciel, Tadeusz, Konewka i Brzytewka - bohaterowie bitwy z Rosjanami - opuszczą Soplicowo i uciekną za Niemen. Pozostali obciążą całą winą nieobecnych i w ten sposób sprawa będzie rozwiązana. Szlachta szykuje się do odjazdu. Tadeusz żegna się z Zosią prosząc ją o pamięć i modlitwę. Niespodziewanie zjawia się Hrabia wraz z Telimeną. Pragnąc zostać bohaterem również decyduje się na wyjazd. Telimena ofiarowuje mu na pamiątkę swą kokardę. Przy pożegnaniu ksiądz Robak wyznaje Tadeuszowi, że jest jego ojcem. Po wyjeździe szlachty bernardyn prosi o księdza z Wiatykiem. W izbie pozostają oprócz rannego jedynie Sędzia i Gerwazy. Kwestarz wyznaje, że to on jest Jackiem Soplicą i opowiada swe dzieje: miłość do córki Stolnika - Ewy, zabójstwo Stolnika, swoje późniejsze pijaństwo, mające pozwolić mu zapomnieć o ukochanej, nieszczęśliwe małżeństwo i poświęcenie życia w walce o niepodległość Polski. Okazało się, że w dniu, gdy zabił Stolnika, nie był w zmowie z Moskalami ale będąc w pobliżu nie mógł darować Stolnikowi krzywd, jakich od niego doznał. Gerwazy oznajmia, że Stolnik przed śmiercią przebaczył swemu zabójcy. W pewnym momencie przybywa Jankiel z listem do Jacka Soplicy. W piśmie znajduje się wiadomość, że rozpoczęła się właśnie wojna Napoleona z Rosją. W chwilę po odczytaniu listu Jacek umiera, a tuż potem przybywa ksiądz z Najświętszym Sakramentem. Księga XI. Rok 1812 Wiosną tego roku Napoleon wkracza ze swymi wojskami na Litwę. Do Soplicowa przybywają generałowie: Dąbrowski Kniaziewicz, Małachowski, Giedrojć i Grabowski, wiodący ze sobą polskie wojska. Na cześć wodzów Wojski przygotowuje wspaniały, wystawny "obiad polski". W dzień Najświętszej Panny Kwietnej ksiądz odprawia mszę świętą, w której uczestniczą generałowie, żołnierze oraz okoliczna ludność. Podkomorzy wygłasza mowę, w której powiadamia, że Napoleon wyzwala właśnie Litwę. Później dokonuje rehabilitacji Jacka Soplicy, opowiadając o jego bohaterskich czynach, którymi ten nawrócony grzesznik zmazał swoje winy. Oznajmia też, że za dzieła, których dokonał, zmarły Jacek został udekorowany przez Napoleona Legią Honorową. Następnie Podkomorzy wiesza order na grobie bernardyna. W Soplicowie dochodzi do pojednania między Gerwazym a Protazym. Tadeusz, który również przybył z polskim wojskiem, ma się ożenić z Zosią. Fakt ten będzie zakończeniem zatargu Horeszków z Soplicami. Po drodze do domu, w polu, Wojski spostrzega zająca. Kusy i Sokół zrywają się do pogoni i oba równocześnie chwytają ofiarę. Na tym kończy się spór Asesora z Rejentem. Goście gromadzą się w wielkiej sali zamku. Nadchodzi Sędzia, a za nim pierwsza para narzeczonych - Tadeusz z Zosią. Wśród gości Tadeusz rozpoznaje Hrabiego, który ma już stopień pułkownika. Wchodzi druga para narzeczonych - Asesor i Tekla Hreczeszanka. Goście oczekują jeszcze na trzecią parę. Księga XII. Kochajmy się! Rozpoczyna się uczta. Wojski objaśnia gościom malowane na wspaniałym serwisie sceny z życia szlacheckiego i wspomina czasy świetności Rzeczypospolitej szlacheckiej. Na znak Wojskiego lokaje wnoszą potrawy. Wchodzi Maciek nad Maćkami, zasiada przy stole i zaczyna rozmawiać z generałami Dąbrowskim i Kniaziewiczem. Wspominają minione lata. Jeden z generałów wspomina o Dobrzyńskich, którzy służą w jego oddziale. W sali pojawia się Gerwazy, wita się z generałami i demonstruje im swój wielki rapier, zwany Scyzorykiem. Zebrani kolejno próbują wykonać rapierem różne cięcia, jednak tylko generał Kniaziewicz potrafi posługiwać się swobodnie ciężkim orężem. Zachwycony tym Gerwazy ofiarowuje mu Scyzoryk. Maciek nie bierze udziału w zabawie. Wyraża natomiast swoją dezaprobatę dla wojska polskiego, które zorganizowane jest na sposób francuski. Stwierdza, że Polsce "polskiego trzeba bohatera". Krytykuje Napoleona za to, że wybrał się on na wojnę "bez Boga", a jego żołnierze napastują kobiety i rabują kościoły. Wypowiedź Maćka nie podoba się Podkomorzemu i młodzieży. Nagle do sali wchodzi trzecia para narzeczonych - Rejent (ubrany we francuski frak) i Telimena. Maciek, widząc swego przyjaciela w takim stroju, wstaje od stołu i bez pożegnania wychodzi. Hrabia oburza się na Telimenę za to, że nie dotrzymała swej obietnicy. Oszukany pułkownik kieruje swe uczucia ku podkomorzance. Tadeusz pyta Zosię, czy wyrazi zgodę na uwłaszczenie chłopów. Dziewczyna zgadza się bez oporów, zgadza się również, aby pozostać na roli i osobiście zajmować się gospodarstwem. Gerwazy ofiarowuje Zosi i Tadeuszowi skarb ukryty dotychczas w zamku oraz swe własne oszczędności. Rozpoczyna się zabawa. Przybywają muzykanci. Jankiel na prośbę Zosi daje wspaniały koncert, w którym słuchacze odnajdują obraz historii ostatnich lat: uchwalenie Konstytucji 3 maja, Targowicę, rzeź Pragi, utworzenie legionów polskich we Włoszech i przybycie Dąbrowskiego na Litwę. Scenę kończy polonez, w którym biorą udział wszyscy zebrani. Przygotowaliśmy specjalnie dla Ciebie quiz, dzięki któremu sprawdzisz, ile wiesz na temat “Pana Tadeusza”. Dostaniesz od nas dziesięć pytań i będziesz musiał wybrać poprawną odpowiedź spośród czterech proponowanych. Możesz spotkać się z takimi pytaniami, jak:. Na czym grał Jankiel w lekturze “Pan Tadeusz”? oraz Jakie 1Księga 2Księga 3Księga 4Księga 5Księga 6Księga 7Księga 8Księga 9Księga 10Księga 11Księga 12EpilogJacek SoplicaOpisyTekst Romantyzm Biografia autora Adam Mickiewicz Adam Mickiewicz to poeta romantyczny, żył i tworzył w latach 1798-1855. Urodził się w Zaosiu koło Nowogródka na Litwie. Był studentem Uniwersytetu w Wilnie, studiował na wydziale humanistycznym. W 1817 roku założył Towarzystwo Filomatów- miłośników wiedzy. Było to tajne, patriotyczne koło samopomocy koleżeńskiej. W 1819 roku ukończył studia i przeniósł się do Kowna, podjął pracę nauczyciela szkoły średniej. W 1822 roku ukazał się w Wilnie pierwszy tom poezji Mickiewicza „Ballady i romanse”, a rok później „Poezje” z II i IV cz. „Dziadów” oraz z powieścią poetycką „Grażyną”. Wraz z kolegami z dawnego Towarzystwa Filomatów w roku 1823 był prześladowany a w roku 1824 zesłano go w głąb Rosji. W 1826 roku powstały tam „Sonety krymskie” a w 1828 „Konrad Wallenrod”. W 1829 roku dzięki pomocy przyjaciół w zdobyciu paszportu i ostrzeżeniu go o grożącym aresztowaniu ucieka za granicę, do Niemiec, a potem do Włoch. Po klęsce powstania listopadowego w 1830 roku, którą przeżywał w Wielkopolsce, przeniósł się wraz z Wielką Emigracją do Paryża. W Dreźnie powstała III cz. „Dziadów” w 1832 roku. W 1834 roku ukończył i wydał „Pana Tadeusza”. Zajmował się publicystyką, pisał wiersze, wykładał jako profesor literatur słowiańskich w College de France. Współtworzył pismo paryskie „Trybuna Ludów”. Zmarł w Konstantynopolu, prawdopodobnie na cholerę. Zob. więcej w Wikipedii. Geneza dzieła Mickiewicz zamierzał napisać poemat podobny do “Hermana i Doroty” (około 40 stron) J. V. Goethego. W trakcie powstawania utwór rozrastał się. Pisanie go sprawiało poecie przyjemność. Z precyzją i plastycznością ukazał krajobraz Litwy, jaki zapamiętał. Budowa utworu Pełny tytuł wraz z podtytułem (po kropce) utworu brzmi: „Pan Tadeusz, czyli ostatni zajazd na Litwie. Historia szlachecka z roku 1811 i 1812 we dwunastu księgach wierszem”. Dzieło jest podzielone 12 ksiąg z epilogiem, a każda ma swój tytuł. Ponadto poeta napisał spis zawartości każdej z nich: „Treść:” i tutaj następuje wymienianie chronologii wydarzeń. Gatunkowo jest to epopeja, epos pisany na wzór „Iliady” Homera, ukazujący ważne dla szlachty i Polaków wydarzenia z okresu walk napoleońskich, które miały być przełomowe dla odzyskania niepodległości Polski. Ostatni zajazd na Litwie (film TVP, 1999) Księgi “Pana Tadeusza” linkujące do streszczeń: Księga 1. Gospodarstwo Księga 2. Zamek Księga 3. Umizgi Księga 4. Dyplomatyka i łowy Księga 5. Kłótnia Księga 6. Zaścianek Księga 7. Rada Księga 8. Zajazd Księga 9. Bitwa Księga 10. Emigracja. Jacek Księga 11. Rok 1812 Księga 12. Kochajmy się Epilog Czas i miejsce akcji Akcja ksiąg 1-10 “Pana Tadeusza” rozgrywa się latem 1811 r. w porze żniw i trwa pięć dni; akcja ksiąg 11-12 trwa jednego dnia wiosną 1812 r. Miejscem akcji jest Soplicowo i okolice, posiadłość Sędziego, Jacka Soplicy, Tadeusza i Zosi, którzy tam mieszkają. Przenosi się również do zamku Horeszków i zaścianka Dobrzyńskich. Bohaterowie Nie Tadeusz Soplica a Jacek Soplica jest głównym bohaterem dzieła Mickiewicza. Poznajemy go najpierw jako księdza Robaka a o Jacku dowiadujemy się z opowieści Gerwazego. Ksiądz Robak zajmuje się agitacją szlachty na rzecz powstania narodowego na Litwie. Zabija też niedźwiedzia, ratując życie Hrabiemu i Tadeuszowi, ponadto podczas bitwy zasłania ciałem strzał skierowany w Gerwazego… → więcej. Jacek Soplica – tak nazywał się w młodości ksiądz Robak – główny bohater. Sędzia – brat Jacka Soplicy Tadeusz – syn Jacka Zosia Horeszkówna – wnuczka Stolnika Horeszki Stolnik Horeszko– magnat Hrabia Horeszko – potomek po kądzieli Horeszków Klucznik Gerwazy Rębajło – stary sługa Horeszków Telimena – przyjaciółka Sędziego Podkomorzy – przybył rozsądzić spór o zamek Asesor – naczelnik policji powiatu Rejent – pracownik sądu, Wojski Maciek nad Maćkami, Protazy, Bartek Prusak, Jankiel Trzy pary małżeńskie i wspólna uczta to optymistyczne zakończenie dzieła. (film TVP, 1999) Główne wątki “Pana Tadeusza” 1. Wątki miłosne a) Jacek i Ewa. Z opowieści Gerwazego w księdze 2. i ze spowiedzi księdza Robaka w księdze 10. dowiadujemy się prawdy o młodości Jacka Soplicy. Jacek Soplica (czyli ksiądz Robak) i Ewa Horeszkówna (córka stolnika Horeszki) to postacie dramatycznej miłości zakończonej niespełnieniem. Jacek pochodził z uboższej szlachty a Ewa z magnackiej (najbogatszej, hrabiowskiej). Jej ojciec Stolnik Horeszko (to nazwa funkcji urzędnika królewskiego zarządzającego kuchnią dworską lub też wysokiego rangą urzędnika ziemskiego) i hrabia miał aspiracje polityczne. Potrzebował wsparcia i głosów lokalnej szlachty, wśród której Jacek cieszył się wielką popularnością. Zapraszał więc go do swojego zamku. W takich okolicznościach Jacek i Ewa zakochali się w sobie. Zob. więcej. b) Tadeusz i Telimena. Tadeusz to syn Jacka Soplicy (ks. Robaka) poznał Telimeną (przyjaciółkę Sędziego Soplicy) na pierwszej uczcie w zamku. Wydawało mu się, że jest kobietą mieszkającą w jego pokoju i bardzo mu się podobała. Związał ich romans i krótka miłość. c) Tadeusz i Zosia. Tadeusz zobaczył Zosię po powrocie do domu, zamieszkiwała jego dawny pokój, ale nie widział jej dokładnie, myląc ją z Telimeną. Zosia była córką zmarłej Ewy Horeszko i wychowanką Telimeny. Gdy ta zdecydowała o pokazaniu jej towarzystwu, gdyż Zosia już dorosła do odpowiedniego wieku, zobaczyli ją obecni w Soplicowie mężczyźni i Tadeusz zakochał się w niej. Sędzia planował połączyć dwa rody: Sopliców z Horeszkami, aby odkupić dawne winy swego brata Jacka. 2. Wątek patriotyczny a) Pokazanie dawnej świetności Polski szlacheckiej (obyczaje dworskie, kultura życia i piastowanie tradycji) b) Ukazanie okresu napoleońskiego i polskich dążeń niepodległościowych. Polska i Litwa zjednoczone unią miały walczyć u boku Napoleona w wojnie z Rosją, aby odzyskać niepodległość. Mówił o tym i agitował do powstania narodowego ks. Robak (Jacek Soplica) w karczmie. Rozmawiał także o powstaniu ze swoim bratem Sędzią, którego planował ogłosić przywódcą. Ostatni zajazd pokazuje także solidarność szlachty wobec wspólnego wroga, jakim była Moskwa (Rosja carska). Państwo to doprowadziło do rozbiorów Polski. Mimo zatargów i sporów szlachta staje w jednym szeregu, aby walczyć z zewnętrznym wrogiem. 3. Spór o zamek Po konfederacji targowickiej Rosjanie (Moskale) przyznali część ziem Horeszków Soplicom. Miało to związek ze zdradą części magnatów należących do konfederacji. Z racji zastrzelenia Horeszki przez Jacka Soplicę uznali błędnie, że Soplicowie to stronnicy Moskwy. Zamek popadał w ruinę i Sędzia Soplica nie traktował go z pietyzmem. Dopiero gdy pojawił się hrabia Horeszko, daleki krewny Stolnika, zapragnął udowodnić swoje prawa do zamku. Małżeństwo Tadeusza z Zosią miało zażegnać spór. 4. Spór o Kusego i Sokoła Kusy i Sokół to imiona psów myśliwskich. Spór pomiędzy Rejentem i Asesorem o to, który z posiadanych przez nich psów jest lepszy. To wątek drugoplanowy o zabarwieniu humorystycznym,. Wątki te i inne możesz odnaleźć i zgłębić w oparciu o fragmenty dzieł. W zakładce Opisy zobacz numery wersów, które prowadzą do poszerzenia wiadomości i znajomości dzieła na stronie: Tekst Interpretacja “Pan Tadeusz, czyli ostatni zajazd na Litwie. Historia szlachecka z roku 1811 i 1812 we dwunastu księgach wierszem” – tak brzmi tytuł wraz z podtytułem dzieła Adama Mickiewicza. W istocie jego głównym wątkiem jest życie Jacka Soplicy, z którego później wynika tytułowy zajazd dokonany na Soplicowo przez Hrabiego (z Horeszków po kądzieli). Powodem tego zajazdu były stare waśnie pomiędzy rodami Sopliców i Horeszków. Rzecz dotyczyła przede wszystkim śmierci Stolnika Horeszki z ręki Jacka Soplicy. Główny inicjator zajazdu Gerwazy to były sługa Stolnika, świadek zabójstwa, który poprzysiągł zemstę na całym rodzie Sopliców. W Dobrzynie zebrał szlachtę, podburzył ją i na czele z Hrabią ruszył na Soplicowo. Mickiewicz w objaśnieniach do dzieła podaje czytelnikom fakty o zajazdach na Litwie. Były one rodzajem egzekucji prawnej i często kończyły się przelewem krwi. Ich tradycja ma związek z prawnymi rozwiązaniami, kiedy to szlachta wygrawszy w procesach sądowych, musiała wynajmować innych, aby egzekwować prawo, gdyż sami nie posiadali wojska ani policji. Zajazd opisany w utworze nie ma jednak związku z prawem, ale jest czynem chuligańskim świadczącym o zepsuciu obyczajów wśród szlachty. Z zajazdem wiąże się spór o zamek Horeszków, który wynikał z zabójstwa Stolnika dokonanego przez Jacka Soplicę. Moskale dali go za targowicy Jackowi w dowód uznania za zabicie Stolnika. Zatem wątek życia Jacka jest wątkiem głównym. Pozostałe wątki dzieła to historia miłość Zosi i Tadeusza, flirty Telimeny, spór Asesora z Rejentem, tradycje szlacheckie związane z różnymi obyczajami dnia codziennego. Adam Mickiewicz ukazał piękno ziemi litewskiej i świat szlacheckich obyczajów, który odszedł już do historii. Wątki te i inne możesz odnaleźć i zgłębić w oparciu o fragmenty dzieł. W zakładce Opisy zobacz numery wersów, które prowadzą do poszerzenia wiadomości i znajomości dzieła na stronie: Tekst Mini charakterystyka postaci Jacek Soplica – to ksiądz Robak, szlachcic, który za młodu był paliwodą i awanturnikiem, potem doświadczony przez los zmienia się w mnicha, emisariusza i patriotę, odważny, waleczny i honorowy, świetny strzelec – więcej. Sędzia – brat Jacka Soplicy, szlachcic, piastował urząd sędziego, patriota, dobry gospodarz, odważny, skromny, wierny polskim tradycjom, czasem przeistacza się w choleryka, zawadiakę i awanturnika, kiedy nie chce zgody z Hrabią i nie da się przekonać Robakowi, także podczas bijatyki w zamku jest kłótliwy i dumny. Tadeusz – syn Jacka, młodzieniec wyćwiczony w walce, odważny, patriota, romantycznie zakochany w Zosi, niedoświadczony pozwalał sobą manipulować Telimenie, naiwny. Stolnik Horeszko – magnat, nieczuły ojciec, wyrachowany, oschły, wykorzystał naiwność Jacka, patriota. Zosia Horeszkówna – wnuczka Stolnika Horeszki, delikatna, 14-15-letnia panienka wychowywana pod kloszem, czuła na piękno przyrody, rozkochana w sadzie i ogrodzie. Telimena – szlachcianka, prawdopodobnie już była zamężna w Petersburgu, kokietka, opiekunka Zosi, pragnie szybko wyjść za mąż, ładna, Sędzia zwraca się do niej per siostro, a ona zaprzecza jakoby wiązały ich nici rodzinne, wreszcie odnajduje swojego kandydata w osobie Rejenta, choć wcześniej uwodzi Tadeusza i Hrabiego. Hrabia Horeszko – młody magnat, panicz, kawaler o duszy poetyckiej i artystycznej, często rysuje lub przygląda się różnym krajobrazom, romantyk i patriota. Podkomorzy – szlachcic na urzędzie, przyjechał rozsądzić spór o zamek, przyjaciel Sędziego, mądry i roztropny, patriota. Klucznik Gerwazy Rębajło – stary sługa Horeszków, odważny, silny, pamiętliwy, wierny Horeszkom, szlachecki zawadiaka, raptus zaślepiony żądzą zemsty na Soplicach. Asesor – naczelnik policji powiatowej, znajomy Sędziego i jego gość, zawzięty i uparty, honorowy, zapalony myśliwy i znawca chartów. Rejent – pracownik sądu, znajomy Sędziego, zawzięty, raptowny, uparty, zapalony myśliwy i znawca chartów. Streszczenie 1Księga 2Księga 3Księga 4Księga 5Księga 6Księga 7Księga 8Księga 9Księga 10Księga 11Księga 12EpilogJacek SoplicaOpisyTekst ^{Hrabia – charakterystyka. Hrabia należał do dalekich krewnych Stolnika Horeszki w linii żeńskiej (”po kądzieli”). Jako potomek rodu Horeszków był stroną w porze z Soplicami o zamek. Był przedstawicielem warstwy magnackiej. Hrabia był przystojny, twarz miał pociągłą, , niebieskie łagodne oczy oraz białawe, długie włosy.} ^{W karczmie Żyda Jankiela spotyka się emisariusz ksiądz Robak ze szlachtą litewską, co ma na celu agitację do przygotowania się poprzez powstanie szlacheckie do pomocy Napoleonowi w rozgromieniu Moskali, a tym samym odzyskania niepodległości. Szlachta jednak nie jest „materiałem” na wyzwolicieli: ani łatwym do przygotowania, ani prawdziwie chętnym, by walczyć o utraconą wolność. Ich uwagę bardzo trudno jest księdzu skupić się dłużej na ważnych kwestiach, dlatego musi uciekać się do licznych chwytów karczmie Żyda Jankiela spotyka się emisariusz ksiądz Robak ze szlachtą litewską, co ma na celu agitację do przygotowania się poprzez powstanie szlacheckie do pomocy Napoleonowi w rozgromieniu Moskali, a tym samym odzyskania jednak nie jest „materiałem” na wyzwolicieli: ani łatwym do przygotowania, ani prawdziwie chętnym, by walczyć o utraconą wolność. Ich uwagę bardzo trudno jest księdzu skupić się dłużej na ważnych kwestiach, dlatego musi uciekać się do licznych chwytów rekwizytem, który pozwala Robakowi na okiełznanie szlachty jest tabaka znajdująca się w tabakierce z wizerunkiem Napoleona. Te dwie rzeczy stają się pretekstem do przywoływania przez emisariusza wydarzeń i postaci, miejsc, które związane są historią Polski. I tak tabaka, którą częstuje wszystkich zebranych, według niego pochodzi i jest najlepsza z Jasnej Góry, gdzie robią ją paulini – jest wspomnieniem wolnego Księstwa Warszawskiego. Dodatkowo Robak wzbudza podziw mężczyzn i zapał wyznaniem, że częstował z tej właśnie tabakiery generała Dąbrowskiego, z którym spotkał się, gdy ten walczył o Gdańsk i obiecał, że spotkają się za niecały rok na Litwie. Postać Napoleona wytłoczona w środku pudełeczka stała się pretekstem do opowieści o dokonaniach małego cesarza razem z polskimi chciał przygotować szlachtę do zbrojenia się i zjednoczenia, by pokonać wroga, a tym samym mieć swój wkład w walce Napoleona z Rosją. Jednak obraz szlachty, jaki się stąd wyłania nie jest optymistyczny. Są co prawda pełni dumy i uznania dla wielkich zbrojnych czynów Polaków, ale sami nie potrafią się odpowiednio zorganizować i zmotywować. Ich uwagę od niebagatelnego tematu nieustannie odwracają kłótnie i zwady o najróżniejsze błahostki oraz chęć do picia i jedna myśl przekazana przez Robaka w formie metafory szczególnie zainteresowała hulaków i wówczas byli naprawdę skłonni dowiedzieć się, co ksiądz chciał im przez to powiedzieć. Chodzi o sugestię, że nie wystarczy czekać na Napoleona, ale trzeba najpierw przed jego przybyciem posprzątać dom, który jest tu symbolem ojczyzny. Trzeba zacząć działać zbrojne i oczyszczać pole dla wojsk jednak nie zdążył wyjaśnić towarzyszom sensu użytej przenośni, która źle zinterpretowana przez fanatyka Gerwazego spowodowała później zbyt wczesne starcie z wrogiem, co całkowicie zniszczyło pozytywne efekty, które miał przynieść plan księdza.}

Charakterystyka Pana Tadeusza. Tytułowa postać utworu. Nadano mu imię na cześć Tadeusza Kościuszki. W chwili rozpoczęcia akcji mężczyzna, ma około dwudziestu lat. Jego rodzicami byli Jacek Soplica i dziewczyna, którą ten poślubił z rozpaczy po tym, jak Stolnik nie wyraził zgody na jego ślub z Ewą Stolnikówną.

Autor utworu : Adam Mickiewicz Epoka literacka : Romantyzm Rodzaj literacki : Epika Gatunek literacki : Epopeja Czas i miejsce powstania utworu : Paryż, 1832-1834 Data pierwszego wydania : 1834 rok Czas akcji : 1811-1812 rok Miejsce akcji : Litwa- Soplicowo, Dobrzyń, zamek Horeszki Bohaterowie : Jacek Soplica- ksiądz Robak, Sędzia, Stolnik, Hrabia, Gerwazy, Protazy, Tadeusz Soplica, Telimena, Zosia, Maciek Dobrzyński Zagadnienia : Geneza, struktura czasu, charakterystyka szlachty, historia w „Panu Tadeuszu”, rola przyrody w utworze, epopeja narodowa Motywy : Arkadii, miłości nieszczęśliwej, miłości spełnionej, ojczyzny, szlachcica, dworku szlacheckiego, żyda, muzyki, malarstwa, krajobrazu, przyrody, emigranta, konfliktu, tańca, zbrodni, przemiany wewnętrznej bohatera, patriotyzmu, sporu Opracowanie "Pan Tadeusz" ŚCIĄGA Z LEKTURY Pan Tadeusz, czyli ostatni zajazd na Litwie historia Szlachecka z roku 1811 i 1812 we dwunastu księgach wierszem 2. Co oznacza tytułowy zajazd ? Mylony ze zjazdem Otóż jest to nielegalny, siłowy, a czasem nawet i krwawy sposób dochodzenia swoich praw przez szlachtę polską. Najzwyczajniej w świecie- pokrzywdzony, jeśli nie miał własnego zbrojnego oddziału, zbierał “kumpli” napadał na sąsiada, który był mu coś winien. Tak objaśnia to Mickiewicz. 3. Gatunek literacki Epopeja narodowa, epopeja szlachecka. 4. Geneza utworu Utwór został wydany w Paryżu z datą 1834 r., “Pana Tadeusza” uznaje się za podsumowanie twórczości Mickiewicza. Poeta pracował nad nim z przerwami od jesieni 1932 do 13 lutego 1834 r., przebywając na emigracji. Patriotyczna wymowa poematu adresowana była do skłóconego środowiska emigrantów polskich. Tworząc utwór, autor wiedział doskonale, że nie ziściły się nadzieję Polaków pokładane w Napoleonie i jego wyprawie przeciw Rosji. Chciał ich niejako “pocieszyć” po klęsce powstania listopadowego, z siebie za “zrehabilitować” za to, iż nie wziął w nim udziału. Pierwsze wydanie “Pana Tadeusza” okazało się bez “Epilogu”. Został on odnaleziony później, nie wiadomo, czy w zamyśle poety miał stanowić zakończenie utworu, obecnie jednak jest zawsze omawiane wraz z nim. 5. Znaczenie utworu “Pan Tadeusz” jest niekwestionowanym arcydzieła literatury polskiej. Składa się na kunsztowności języka, jakim napisany jest poemat (regularny trzynastozgłoskowiec), niezwykle sugestywne opisy przyrody, a przede wszystkim idealizacja i sakralizacja ojczystego kraju jako największego skarbu dla Polaków- patriotów. Utwór stanowi także niewyczerpalna Skarbnica Wiedzy o obyczajowości szlachty sarmackiej. Cechy gatunku widoczne w utworze:: “Pan Tadeusz” to obszerne utwór epicki, pisany wierszem, rozpoczynające się Inwokacji (do ojczyzny- Litwy i do Matki Boskiej). Bohaterem epopei jest zbiorowość (szlachta litewska), szczegółowo scharakteryzowana. Akcja utworu rozgrywa się w momencie przełomowym dla danej społeczności (oczekiwanie na nadejście Napoleona wyprawiającego się przeciwko Moskwie oraz dokonujące się przemiany społeczno-obyczajowe). Obecne są porównania homeryckie i retardacje- celowe spowalnianie rozwoju utworu. 6. Czas i miejsce akcji Akcja ksiąg I-X toczy się w ciągu kilku dni lata 181, księga XI i XII obejmuje jedną noc i jeden dzień wiosny w 1812. Miejscem akcji jest Soplicowo (majątek sędziego Soplicy w Nowogródzkiem), pobliskie ruiny zamku należące do rodu Horeszków oraz Dobrzyn, zaścianek szlachecki. 7. Co ważnego działo się w poszczególnych księgach I. Gospodarstwo- zawiązanie akcji, przedstawienie bohaterów i miejsca Zamek- Gerwazy opowiada Hrabiemu historię upadku rodu Umizgi- flirty Telimeny, dowiadujemy się, kim jest tajemnicza Dyplomatyka i łowy– Robak agituje szlachtę w karczmie i zabija niedźwiedzia na Kłótnie– 13-ste urodziny Zosi i wprowadzenie jej na salony- Tadeusz odkrywa swoją pomyłkę, kłótnia w zamku i decyzja o Zaścianek– opis wioski szlacheckiej i życia szlachty Rada– szlachta zamierza wywołać powstanie przeciw Moskalom, ale Gerwazy przekonuje ich, że ważniejszy jest zajazd na Zajazd– Robak zdradza Sędziemu swoja tożsamość, szlachta napada na dwór Bitwa– Moskale wyzwalają Sopliców, ale szlachta sprzymierza się i razem napadają na Emigracja- uczestnicy bitwy uciekają za granicę, umierający Ksiądz Robak wyznaje Gerwazemu swoją Rok 1812– rehabilitacja Jacka Kochajmy się– staropolska uczta z serwisem, zaręczyny, uwłaszczenie chłopów. 8. Co ważnego działo się w poszczególne dni Rok 1811 (jesień)Piątek (ks. I)1) Przyjazd Tadeusza i spotkanie z tajemniczą Wieczerza na zamku (poznanie Telimeny).Sobota (ks. II i III)1) Polowanie na Opowieść Gerwazego o Rozmowa Telimeny z Sędzią o planach wyswatania Tadeusza i Flirt Telimeny z Tadeuszem i Hrabią zakończony nocną schadzką z (ks. IV i V)1) Agitacja szlachty w karczmie Jankiela przez księdza Polowanie na Plany małżeńskie 13-ste urodziny Zosi i jej przedstawienie gościom- Tadeusz odkrywa swoją Słynna scena Telimeny z Wieczerza w zamku, kłótnia Hrabiego i Gerwazego ze szlachtą, decyzja o (ks. VI, VII i VIII)1) Woźny niesie pozew przeciw Ksiądz Robak namawia Sędziego do przewodniczenia powstaniu na Narada szlachty w zaścianku Dobrzyn i decyzja o zajechaniu Ksiądz Robak ujawnia Sędziemu swoją Rozmowa Tadeusza ze stryjem o miłości do Przykra rozmowa Tadeusza z Telimeną (zerwanie).7) Zajazd na Sopliców i uczta (ks. IX i X)1) Odsiecz wojsk moskiewskich pod wodzą Płuta i Rykowa (zakucie szlachty w dyby).2) Przybycie księdza Robaka ze Uczta i aroganckie zachowanie Awantura i zwycięska bitwa z Układy z kapitanem Rykowem i ucieczka młodzieży za granicę6) Pożegnanie Tadeusza z Zosią i Hrabiego z Spowiedź Jacka 1812 (wiosna)Dzień pierwszy (ks. XI)1) Nocleg polskich wojsk w Wojski szykuje ucztę staropolską (w nocy).Dzień drugi (ks. XI i XII)1) Nabożeństwo i rehabilitacja Jacka Polowanie na zająca (zwycięstwo obu chartów).3) Zaręczyny trzech par (Tadeusz/Zosia, Asesor/Tekla (córka Wojskiego), Rejent/Telimena).4) Uczta staropolska z udziałem polskich Uwłaszczenie Patriotyczny koncert Jankiela i polonez. 9. Bohaterowie Tadeusz Soplica- młody szlachcic, ma około 20 lat, syn Jacka Soplicy. Wychowany przez jego brata, Sędziego. Wyglądał jak typowy Soplica: otyły, krzepki, silnym. Do Soplicowa przybywa po ukończeniu nauki. Jest bardzo skromny, nieśmiały w kontaktach z kobietami i niedoświadczony. Myli Telimeny z Zosią. W trakcie trwania akcji utworu dojrzewa do roli świadomego obywatela, Soplica- ojciec Tadeusza, brat sędziego. Za młodu dumny szlachcic, zakochany w Ewie Horeszkównie. W trakcie trwania akcji utworu mnich bernardyn, ukrywający (nawet przed bratem) swoją tożsamość pod imieniem Robak, odbywający pokutę za grzechy młodości. Prowadzi także działalność polityczną, jest gospodarz Soplicowa, brat Jacka. Jest bardzo przywiązany do tradycji, upatruje w niej warunek zachowania tożsamości uboga krewna Sędziego, mieszkająca w Soplicowie, wychowująca Zosię. Jest typową kosmopolitką, “dama modna”, zakochana w “Petersburgu”, w którym mieszkała kilka lat, i o którym często opowiada w towarzystwie. Obawia się staropanieństwa, chcę wydać za mąż, ale jest zmienna w uczuciach, niezdolna do prawdziwej córka nieżyjącej Ewy Horeszkówny i kasztelana. Dziewczyna bardzo młoda, ma 14 lat, niewinna, wychowana przez Telimenę z dala od wszelkiego świata w bliskości z naturą, co uczyniło ją czystą i wrażliwą. W trakcie trwania akcji utworu Zosia, podobnie jak Tadeusz, dojrzewa emocjonalnie i jest zdolna bardzo poważnie traktować swoją przyszłą rolę żony i arystokrata, ostatni dalekiej krewnych Horeszkówny (“chociaż po kądzieli”), typowy “kawaler modny”.Podkomorzy- przebywa w Soplicowie jako sędzia sporu o zamek między Soplicami a Horeszkami, przedstawiciele starszego pokolenia, “ostatni, co tak poloneza wodzi”.Wojski Hreczecha- daleki krewny Sędziego pomaga mu w gospodarstwie. Słynny Rębajło- dawny sługa Horeszków, tytułowany Klucznikiem. Od czasu śmierci swego pana nienawidzi Sopliców. To on podsuwa Hrabiemu pomysł dokonania zajazd na Protazy Baltazar Brzechalski, “generał niegdyś trybunalski, woźny”.Maćko nad Maćkami- Maciej Dobrzyński, Matyjasz, 72-letni szlachcic. Powszechnie szanowany. Patriota, były konfederat barski. Jako jeden z niewielu trzeźwo ocenia sytuację, nie daje się wciągnąć w awanturę przeciwko Soplicom. Jednak gdy szlachta trafia do rosyjskiej niewoli, wraz z Robakiem pomaga jej wybrnąć z karczmarz, “Żyd poczciwy, ojczyznę jak Polak kochał”, mistrz gry na cymbałach. Kapitan Ryków- oficer rosyjski, przychylny Polakom: “Co nam do Lachów? Niechaj Moskwa dla Moskala, Polska dla Lacha; ale cóż? Car nie pozwala!”.Major Płut- oficer polski na usługa cara, gorliwy wykonawca jego Stali mieszkańcy dworku szlacheckiego w Soplicowie:– Sędzia Soplica– Tadeusz Soplica– Telimena– Zosia Horeszkówna– Wojski Hreczecha– Tekla Hreczeszanka, Wojszczanka– Woźny– służbab) goście Soplicowa- przybyli na sądy graniczne (czyli po to, by pomóc Sędziemu w sprawie sądowej dotyczącej przyznania prawa własności do zamku Horeszków) lub okazjonalnie zapraszani do stołu:Ksiądz RobakPodkomorzy z rodzinąAsesorRejent BolestaKapitan RynkówMajor PłutŻyd JankielEkonomc) postacie związane z rodem Horeszków:– Hrabia– Stolnik Horeszko– Ewa– Wojewoda– Zosia– Gerwazy Rębajłod) szlachta zaściankowa z Dobrzyna:– Maćkiem nad Maćkami– Bartek Prusak (od nienawiści żywionej do Prusaków)– Maciek Kropiciel lub Chrzciciel (od maczugi zwanej Kropidełkiem)– Bartek Brzytewka (od cienkiej szabli)– Maciek Konewka– Bartek Szydełko (od szpady)e) goście spoza Dobrzyna przybyli na naradę:– Buchman (komisarz z Klecka)– szlachcic Skołuba– dwaj Terajewicze– czterej Stypułkowscy– trzej Mickiewicze– i przypisani już do poprzednich grup: Jankiel, Gerwazy, Hrabiaf) postacie historyczneProtazy wspomina nawet królowa Jadwigę i króla Władysława przywoływana jest też postać Tadeusza Napoleon Bonaparte- wielokrotnie wspominany przez bohaterów książę Józef Poniatowskidowódcy wojsk polskich stacjonujący w Soplicowie i obecni na uczcie :gen. Jan Henryk Dąbrowskigen. Karol Kniaziewiczgen. Ludwik Pacgen. Kazimierz Małachowskikpt. Józef Dwernickidowódcy wojsk polskich stacjonujący w Soplicowie (niewymienieni jako goście na uczcie):gen. Romuald Giedroyćgen. Michał Grabowski 10. Problematyka i główne przesłanie Idealizacja ojczyzny- Poeta w utworze kreuje świat idylliczny, Soplicowo czyni “centrum polszczyzny”. Składa się na tę wizję umiejscowienie dworu na wzgórzu, nad płynącym strumieniem, wśród białych drzew (brzóz). Miejsce to zostaje uwznioślone, wyidealizowane, przedstawione jako święte (sakralizacja: “Kraj lat dziecinnych, on zawsze zostanie/święty i czysty jak pierwsze kochanie). W sieni na ścianach wiszą nie portrety przodków, ale bohaterów narodowych (Kościuszki, Rejtana), zegar wygrywa melodie “Mazurka Dąbrowskiego”. Wszystko to jest dowodem patriotyzmu mieszkańców. Taka idylliczna wizja ojczyzny adresowana była do skróconego środowiska Polaków na emigracji i miała na celu rozbudzenie w ich sercach tęsknota za krajem oraz gotowość oddania życia za jego wolność. Kult szlacheckiej tradycji. Podkreśleniu wagi staropolskiej tradycji służy wielokrotne używanie przymiotnika “ostatni” w utworze (jest to przymiotnik występujący w nim najczęściej) możemy przeczytać o “ostatnim zajeździe”, “ostatnim z Horeszków”, “ostatnim woźnym trybunału” oraz “ostatnim, co tak Poloneza wodził”. W ten sposób podkreślone zostały odchodzenie w przeszłość dawnej, sarmackiej Polski wracaj obyczajowość. Tworzy to nastrój nostalgii, ale inaczej na nadejście nowego pokolenia, a wraz z nim nowych, lepszych dla Polski czasów. Obraz szlachty w “Panu Tadeuszu”. Nie jest on wyidealizowany, ale przedstawione w sposób realistyczny. Mickiewicz nie stroni od uwydatnienia polskich wad narodowych, takich jak pijaństwo, warcholstwo, brak poszanowania prawa, pieniactwo, głupota. Zostają te wady jednak nieco złagodzone przez obecnych utworze liryzm i humor, a przede wszystkim przez optymistyczny rozwiązanie i zakończenie wszystkich wątków, wyrażające nadzieję na możliwość zrozumienia i naprawy błędów przez społeczeństwo polskie, tak jak miało to miejsce w przypadku Jacka Soplicy, którego kreacja jest swoistą syntezą polskich lasów. Ucztowanie w “Panu Tadeuszu”. Czynnością najczęściej opisywane przez Mickiewicza jest jedzenie. Pełni ono funkcją łączącą mieszkańców dworu, stwarza także okazję kultywowania tradycji, pielęgnowania dobrych obyczajów. Scena opisująca deser w Wojskiego wymiar symboliczny. Jego zjedzenie przez gości to “zjedzenie ojczyzny”, którą deser wyobraża. Motyw ten nawiązuje do obrzędu teofagii- spożywania ciała bóstwa (również podczas Eucharystii), co symbolizuje zjednoczenie z tym bóstwem. “Bóstwem”, wartością najwyższa jest dla mieszkańców Soplicowa, tak jak dla romantyków, jest ojczyzna. Rola motywów muzycznych w utworze. W “Panu Tadeuszu” opisane są trzy wielkie koncerty: koncert Wojskiego na rogu (Ks. IV), koncert przedwieczornej (Ks. VIII) oraz koncert Jankiela (Ks. XII). Dodatkowo ważną, symboliczną funkcję pełni motyw “Mazurka Dąbrowskiego”. “Koncert Wojskiego”- mistrzowska sztuka Wojskiego w sposób cudowny oddaje odgłosy polowania, sławiąc jedno z najstarszych zajęć ludzkości, podkreślając nierozerwalny związek człowieka z naturą. Jego odegranie daje sygnał zakończenia łowów. “Koncert Przedwieczorny”- jego mi to twórczy charakter tworzy opis miłosnej rozmowy kochanków- Nieba i Ziemi. Natura przemawia do słuchającego ją człowieka, człowiek wkracza w obręb natury, staje się, czuję się jej nieodłączną częścią. „Koncert nad Koncertami”– motywy muzyczne rozpoznawalne w koncercie Jankiela to: “Polonez Trzeciego Maja”- symbol dawnej Polski, wspomnienie czasów jej świetności, umiejętności wzniesienia się Polaków ponad własne korzyści, działania dla dobra ojczyzny. “Idzie żołnierz borem, lasem…”- pieśń żołnierska, opisująca tułacze losy Bojowników o odzyskaniu niepodległości. “Mazurek Dąbrowskiego”- wyraz napoleońskiego mitu przyszłości, swoista klamra kompozycyjna całego utworu. Pierwszy raz jego melodia brzmi w Księdze I, gdy Tadeusz uruchamia zegar kurantowy. Drugi raz motyw ten pojawia się w księdze IV przy okazji opisu pobytu Księdza Robaka w karczmie, kiedy zebrana szlachta śpiewa tę pieśń, aż wreszcie pieśń ta brzmi na zakończenie koncertu Jankiela jako wielki hymn pochwalny na cześć całego narodu, który nie chce się pogodzić z niewolą. W koncercie Jankiela pojawią się ponadto dźwięki muzyczne niebędące konkretnymi melodiami, ilustrujące takie wydarzenia w historii Polski, jak haniebna konfederacja targowicka z 1792 roku, czy rzez warszawskiej Pragi, dokonana przez Moskali w czasie insurekcji kościuszkowskiej w 1792roku. Kreacja bohaterów jest w podporządkowana w wymowie ideowej tekstu. Mimo że główną postacią epopei, bardziej interesującą niż postać Tadeusza, jest Jacek Soplica- nie mógł on zostać bohaterem tytułowym. Jacek to typ bohatera byronicznego, tajemniczego, ukrywającego w swej przeszłości popełnioną zbrodnię. Wraz z przemianą duchową zmienia imię (Jacek- Robak, tak jak w “Dziadach” cz. III: Gustaw- Konrad, a później w “Potopie” Sienkiewicza: Kmicic- Babinicz). Jako Robak posiada także cechy bohatera romantycznego nowego typu. Nie jest to już samotnie działający buntownik, zdaje on sobie sprawę z konieczności współdziałania ze społeczeństwem, jest realistą. Nie czuję też i nie demonstruje swojej wyższości nad otoczeniem, wprost przeciwnie- jest pokorny. Taka kreacja bohatera miała być dla Polaków wzorem, przykładem postawy, którą teraz powinni przyjąć, jeśli chcą myśleć o podźwignięciu się z niewoli. Tadeusz natomiast jest bohaterem tytułowym. To on wraz z żoną na symboliczny początek nowemu pokoleniu, mającemu w przyszłości wywalczyć niepodległość Polski. Jego partnerka życiowa nie mogła być, oczywiście, Telimena, nawet nie ze względu na swój wiek czy niedostatki urody. Mogła nią zostać jedynie dziewczyna prosta, żyjąca w bliskości z naturą, co czyni ją czystą moralnie, a przede wszystkim wiernym tradycji swojego kraju, nie kosmopolitka, jak Telimena. Funkcja opisów przyrody w “Panu Tadeuszu”. Podstawową funkcją opisów przyrody w zamieszczonych w utworze i idealizacja ojczyzny. Z pierwszym z nich spotykamy się już w “Inwokacji”, gdzie pojawia się obraz kraju, który jawi się oczom, a raczej wyobraźni stęsknione go emigranta jako niezwykły. “Wyzłacanych pszenicą, posrebrzanych żytem”. Są to słowa określające kolory metali szlachetnych, a więc niezwykle cennych. W takich kategoriach jawi się też podmiotowi lirycznemu piękno ojczystego kraju. Motyw ten spotykany również w księdze III, gdzie staje się on przedmiotem sporu między Tadeuszem a Hrabią. Ten ostatni sławi błękit włoskiego nieba, które Tadeusz ocenia jako nudę, i przeciwieństwa mu fascynujące grę o różnobarwnych chmur zdobiących niebo litewskie. Spór ten komentuje Telimena, mówiąc o “chorobie Sopliców”, w którym “oprócz Ojczyzny nic się nie podoba”. Tylko pozornie brzmi ta uwaga jako przygana; w istocie jest dyskretnym, odnarratorskim podkreśleniem patriotyzmu mieszkańców Soplicowa, przejawiającego się również umiłowaniem ojczystego krajobrazu. Kolejny fragment podkreślający piękno przyrody, a także jej znaczenie dla życia człowieka, znajdujemy na początku księgi VIII („Zajazd”) w opisie „koncertu wieczornego”. Koncert ten „gra” natura dla człowieka. Obraz wsłuchanych w odgłosy wydawane przez niebo (owady) i ziemię (żaby) ludzi uwydatnia nierozerwalny związek człowieka z naturą, jego od niej zależność, podkreśla jedność, którą stanowią. Współzależność przyrody i ludzkich losów widoczna jest również po bitwie z Moskalami. Mająca miejsce gwałtowna burza, która niszczy drogi, zrywa mosty, uniemożliwiając w ten sposób rozejście się po okolicy wieści o tym, co się stało, na swój sposób pomaga człowiekowi „współdziałania” z nim. Wreszcie w księdze XI („Rok 1812”), zaczynającej się od słów: „O roku ów! Kto ciebie widział w naszym kraju!”, ukazał Mickiewicz obraz natury przeczuwającej wraz z człowiekiem niepokój i wagę nadchodzących wydarzeń. Cała przyroda (bydło, ptaki, niebo, ziemia) trwożnie oczekuje tego, co ma się wydarzyć. W ten sposób oddał poeta ważny dla Polaków czas wyprawy Napoleona na Moskwę, która miała przynieść upragnioną niepodległość. Krajobraz litewski staje się tłem dla ważnych wydarzeń, nastrój panujący w przyrodzie oddziałuje na nastrój ludzi, i odwrotnie: emocje przeżywane przez bohaterów odzwierciedlone są w opisach natury, ukazujących jej barwy, kształty, ruchy, głosy, wydawane przez nią szmery i zapachy. Mickiewicz często posługuje się personifikacją w opisach przyrody. Zabieg ten tworzy wrażenie, iż ona żyje (marchew ma warkocze, bób- oczy, kapusta- sędziwe łysiny). Wszystkie te, bardzo sugestywne, „mieniące się” przed oczami czytelnika barwy, stosowane w opisach przyrody, sprawiają, iż mówi się o ich „malarskości”. Opisy wschodu i zachodu słońca, różnorodnych chmur, całej przyrody ojczystej stanowią arcydzieło literatury polskiej. 11. Budowa utworu, język styl, środki artystyczne “Pan Tadeusz” rozpoczyna się inwokacją adresowaną do Litwy, kończy zaś “Epilogiem” w formie wiersza, którego podmiotem lirycznym jest emigrant z nostalgią wspominający “Kraj lat dziecinnych”. Narrator “Pana Tadeusza” jest obiektywny i wszechwiedzący, generalnie na nie należy do świata przedstawionego. Konwencję te łamie dopiero ostatnie zdanie “I ja tam byłem…”. Utwór podzielony jest na dwanaście ksiąg, pisanych regularnym trzynastozgłoskowcem, ze średniówką po siódmej sylabie. Styl utworu jest podniosły, język obfituje w kosztowne przenośnie, porównania i inne środki artystyczne, tworzące efekt “malarskość opisów”. Niemało w nim też humoru, a nawet delikatnej ironii w piętnowanie ludzkich przywar, co podporządkowane jest patriotycznej idei utworu. 12. Konteksty i nawiązania “Pan Tadeusz”, jako epopeja, wzorowany jest na eposach do “Pana Tadeusza” zauważyć można w “Latarniku”, noweli o tematyce patriotycznej autorstwa Henryka Sienkiewicza. Przełomowym wydarzeniem jest w niej moment, kiedy jej bohater, Skawiński, polski emigrant, otrzymuje przesyłkę zawierającą “Pana Tadeusza”, zapomina zapalić latarnie, traci pracę i musi na nowo rozpocząć żywot nawiązania dostrzegamy w obrazie Nawłoci, szlacheckiego dworu przedstawionego w “Przedwiośniu” Stefana Żeromskiego. Życie rodziny Wielosławskich przypomina spokojny żywot mieszkańców Soplicowa, zaś kreacja Karoliny Szarłatowiczówny nasuwanie do parte skojarzenie z Mickiewiczowską bohaterów “Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej można zestawić ze szlachtą z Dobrzyna, a Korczyn z ziemiańskiego dworu, którego inspiracją może być dwór soplicowski znajdziemy także “Ferdydurke”. Gombrowiczowskie Bolimowo jest jednak parodią tego motywu, stanowi satyrę na obyczajowość odważnym, ale udanym przedsięwzięciem jest przeniesienie przez Andrzeja Wajdy epopei Mickiewicza na ekran- film “Pan Tadeusz” z 1999 roku. 13. Główne wątki w utworze a) wątek patriotyczny- najważniejszy wątek akcji związany z postacią księdza Robaka; dotyczy konspiracyjnej działalności bohatera, przygotowania na Litwie zbrojnego powstania przeciw Moskalom w obliczu zbliżającej się inwazji Napoleona na wątek sensacyjny- najciekawszy wątek fabuły (retrospekcja!) i akcji; dotyczy sporu o zamek Horeszków zapoczątkowanego przed ok. 20 laty tragiczną śmiercią Stolnika zastrzelonego przez szlacheckiego watażkę – Jacka Soplicę (starszego brata Sędziego).c) wątek miłosny- najzabawniejszy wątek akcji: dotyczy perypetii miłosnych Tadeusza, Telimeny, Zosi i Hrabiego 14. Wątki poboczne, ubarwiające środki epopei a) wątek sporu Asesora z Rejentemb) wątek biesiadny (wszystkie śniadania, wieczerze, bigosy, uczty)c) wątek meteorologiczno-przyrodniczy (czyli wschody i zachody słońca, burze, mgły itp.)d) wątek muzyczno-taneczny (koncerty Wojskiego i Jankiela, polonez)e) wątek tradycji szlacheckiej (opisy tradycyjnych strojów, sprzętów, rozrywek, ceremonii itp.)

Zmuszonym do ucieczki przychodzą z pomocą Asesor, Rejent i Gerwazy. Za Klucznikiem podąża też ksiądz Robak, który w ostatnim momencie wyrywa szlachcicowi broń i sam wypala do niedźwiedzia. Po krótkiej sprzeczce czyja kula zabiła zwierzę, Gerwazy wydobywa z jego czaszki kulę i potwierdza pewne oko bernardyna.

• 12 ksiąg oraz „Epilog”, z którego dowiadujemy się o genezie dzieła, • napisany regularnym trzynastozgłoskowcem, wierszem sylabotonicznym (jednakowa ilość sylab w wersach, powtarzający się układ sylab akcentowanych i nieakcentowanych), • różnorodność stylistyczna – drobiazgowe opisy szczegółu (tabakiera) i abstrakcyjne opisy mitologizujące przyrodę, dzięki czemu poznajemy Soplicowo z różnych perspektyw – patrząc niczym okiem kamery, która raz przybliża się, raz oddala, • nagromadzenie środków stylistycznych, głównie: epitetów, porównań, metafor, • liczne onomatopeje, aliteracje i instrumentacje brzmieniowe (dźwięki natury, koncerty), • personifikacja przyrody z jednej strony, animizacja ludzi z drugiej sprawiają, że granica między natura a światem spraw ludzkich zaciera się, • bogata aforystyka i dygresyjność eposu, • fragmenty nacechowane emocjami (spowiedź ks. Robaka) i ekspresyjne (gawędy Wojskiego), • komediowy schemat – połączenie tragizmu, komizmu i liryzmu.

1. Na polowanie Tadeusza budzi Zosia. 2. Karczma z przodu przypominała Korab (okręt), a z tył świątynie. 3. Ksiądz Robak chodził do karczmy Jankiela na przygotowania do powstania szlacheckiego. 4. Nawracał rozmowę ze szlachtą na właściwe tory za pomocą tabaki. 5. Matecznik to trudno dostępne miejsce w lesie, które jest ostoją

TYTUŁ: Pan Tadeusz czyli Ostatni zajazd na Litwie. Historia szlachecka z roku 1811 i 1812 we dwunastu księgach wierszem ZNACZENIE TYTUŁU: PAN TADEUSZ — dlaczego, choć głównym bohaterem utworu jest Ksiądz Robak? Pan Tadeusz jest przedstawicielem młodego pokolenia Polaków, które ma odbudować ojczyznę. OSTATNI — bardzo ważny dla całego utworu mechanizm nostalgii za utracona rzeczywistością (tęsknota za ojczyzną). ZAJAZD — to obyczaj szlachecki (na wymarciu), który polega na zbrojnym najechaniu na szlachcica, który ociąga się z wypełnieniem wyroku sądowego. NA LITWIE — inspiracją do stworzenia Soplicowa był Nowogródek, w którym urodził się poeta; wówczas należał on terytorialnie do Litwy, dziś do Białorusi; jednak! Litwy nie było wówczas na mapie, tak jak i Polski ‑w latach akcji „Pana Tadeusza” było to wówczas Księstwo Warszawskie. To jednak nadal nie wyjaśnia sprawy, bo ziemie litewskie nie należały do obszaru administracyjnego Księstwa Warszawskiego. W 1812 roku Napoleon wypowiedział wojnę carowi Rosji (wojna I Cesarstwa Francuskiego i jego sojuszników z Imperium Rosyjskim) i w obrębie ziem odzyskanych znalazła się gubernia grodzieńska, w której był Nowogródek. Mam nadzieję, że wszystko jasne. 🙂 HISTORIA — narracja z następstwem wydarzeń, jest to epika; gatunek nawiązuje do gawęd szlacheckich. SZLACHECKA — bohaterem zbiorowym jest szlachta. WE DWUNASTU — jedna z cech eposu, liczba ksiąg musi być podzielna przez sześć. KSIĘGACH — pieśni lub księgi, w eposie są niczym rozdziały. WIERSZEM — cechą eposu jest rygorystyczna organizacja tekstu, forma jest liryczna, pisany heksametrem, tutaj trzynastozgłoskowcem. GENEZA (tzn. przyczyna powstania): Mickiewicz w epilogu mówi też, jakie ma nadzieje, co się stanie z tym jego tekstem, on po prostu by chciał, aby każda wieśniaczka przy pracy śpiewała jego piosenki. To literatura popularna, więc życzy sobie, by każdy znał ten tekst. Mickiewicz chciał pokazać ludziom na emigracji (w Paryżu), którzy ciągle się kłócili, że powinni wspólnie walczyć o niepodległość i powrót do ojczyzny. W epilogu POETA wyjaśnia genezę, czyli przyczyny powstania „Pana Tadeusza” i mówi, siedząc na paryskim bruku (był w Paryżu na emigracji) i obserwował kłótnie wszystkich, którzy tak naprawdę mają jeden cel — walkę o niepodległość. Przecież można ich pojednać! Każdy emigrant tęskni za ojczyzną. NARRATOR wspomina zatem KRAJ LAT DZIECINNYCH — tu działa nostalgia (to specjalny rodzaj tęsknoty, w której upiększa się wspomnienia, pamięta tylko to, co dobre). Bo w jego ojczyźnie wioska cała płakała, dlatego, że komuś umarł pies — a tutaj krócej płaczą nawet po bohaterze. Marzy mu się zatem takie wspomnienie tego domu na wsi, w którym każdy o siebie dba, każdy się zna. Wielką przyjemnością jest takie epikurejskie spędzenie razem czasu w ogrodzie, siedzenie z przyjacielem pod drzewem, wspólne czytanie książek. W filozofii epikurejskiej mówiono, że trzeba chwytać dzień: carpe diem — chwytać chwilę, czyli usiąść pod drzewem, niczym się nie martwić. Podobną myśl znasz z fraszki Kochanowskiego „Na lipę”: „Gościu, siądź pod mym liściem, a odpoczni sobie!”. PIERWSZE WYDANIE: W 1830 r. było powstanie listopadowe, z tym wydarzeniem zaczął się też okres Wielkiej Emigracji. Zgodnie z planem Józefa Bema większość emigrantów (tych, których było na to stać) osiedliło się we Francji. Od razu powstał Komitet Tymczasowej Emigracji Polskiej, jednak był on zaraz atakowany przez Klub Patriotyczny za postawę apolityczną; pojawił się rozłam na demokratyczną lewicę (Lelewelistów, Towarzystwo Demokratyczne Polskie, Gromady Ludu Polskiego) oraz konserwatywną prawicę (Hôtel Lambert). Nieustannie dyskutowano o przyczynach upadku powstania, kształcie przyszłej Polski i o pomysłach na odzyskanie niepodległości. W takiej atmosferze w 1834 r. Mickiewicz wydaje w Paryżu „Pana Tadeusza”. CZAS AKCJI: 1811 rok 1 dzień: księga I przyjazd Tadeusza, wieczerza w zamku 2 dzień: księgi II i III opowieść Gerwazego o zamku, polowanie na zająca, grzybobranie 3 dzień: księgi IV i V polowanie na niedźwiedzia, wieczerza, kłótnia 4 dzień: księgi VI, VII, VIII narada w zaścianku i zajazd na Soplicowo 5 dzień: księgi IX i X sceny batalistyczne – bitwa z Moskalami, śmierć Jacka, ucieczka młodzieży do Księstwa Warszawskiego 1812 rok to tylko dwa dni: 1 dzień: księga XI przygotowanie do uczty z okazji przybycia generałów, którzy zatrzymali się w Soplicowie oraz z okazji zaręczyn trzech par: Tadeusza i Zosi, Telimeny i Rejenta, Asesora i Tekli Hreczeszanki (córki Wojskiego) 2 dzień: księgi XI i XII wielka uczta staropolska, happy end LICZNE RETROSPEKCJE (wspomnienia): – lata przed Konstytucją 3 maja, przed rokiem 1791 to czasy młodości Jacka Soplicy i jego miłości z Ewą Horeszkówną – konfederacja targowicka, upadek Rzeczpospolitej szlacheckiej – lata 1796 r. czyli powstawania Legionów Polskich i ich walka u boku Napoleona – działalność Robaka na Litwie to lata 1807 – 1812 MIEJSCA AKCJI: Soplicowo — dworek szlachecki (ważny jest arkadyjski opis domu: skromny, ale wygląda na zadbanego, drewniany, na kamiennym fundamencie, na wzgórzu, bielone ściany, chronią go topole przed wiatrem). Renesansowy ideał dworku — ostoi tradycji. Dobrzyń — zaścianek (księgi V i VI), osada szlachecka — niewielkie rodzinne własności, wszyscy są ze sobą spokrewnieni. Zamek Horeszków/Sopliców – (przedmiot sporu) w obszernej zamkowej sieni urządzano biesiady, ściany były kamienne, wisiało na nich wiele myśliwskich trofeów. Mickiewicz, tworząc te miejsca, inspirował się Nowogródkiem, w którym się urodził. GATUNEK: epos/epopejazaczerpnięty z antyku, na wzór wielkich eposów: “Iliady”, “Eneidy” CECHY EPOSU:poemat heroiczny, czyli o bohaterachpatos (podniosły styl).muszą być sceny batalistyczne (bitwa).ważne wydarzenia dla danej społeczności — w „Panu Tadeuszu” obserwujemy odejście szlachty staropolskiej i wprowadzenie nowych zwyczajów, ponieważ „Pan Tadeusz” kończy się uwłaszczeniem chłopów (uprawiane przez nich ziemie, które należały do szlachty, przechodzą w ich ręce; zniesiono też obciążenia feudalne), czyli nadchodzą nowe czasy bez zbiorowy, czyli szlachta;retardacje — mistrzostwo opisów, które spowalniają bieg epitety stałeantropomorfizacja i personifikacja przyrody STRUKTURA:epos dzieli się przez sześć, w „Panu Tadeuszu” mamy dwanaście heksametr daktyliczny — w „Panu Tadeuszu” jest to trzynastozgłoskowiec (13 sylab w wersie): „Litwo ojczyzno moja, ty jesteś, jak zdrowie; ile cię trzeba cenić, ten tylko się dowie, kto cię stracił”.Wyjątek: niecały „Pan Tadeusz” został napisany trzynastozgłoskowcem: w momencie spowiedzi Jacka Soplicy, który umiera postrzelony w płuca — jest siedem sylab w wersie, czasami mniej, wielokropki (gdy się umiera to trudno mówić trzynastozgłoskowcem), a w epilogu jest jedenaście sylab w homeryckie — rozbudowane porównania na minimum pięć wersów, które odnoszą się do — rozbudowana apostrofa, czyli zwrot do adresata. W inwokacji adresatem jest Bóg, ojczyzna albo obiektywny i trzecioosobowyWyjątek: w „Panu Tadeuszu” występuje też narrator pierwszoosobowy, uczestnik wydarzeń: „I ja tam z gośćmi byłem, miód i wino piłem, A com widział i słyszał, w księgi umieściłem” JACEK SOPLICA JAKO BOHATER ROMANTYCZNY: zmiana imienia — przejście, nowy cel w życiu (Jacek Soplica, skory do bójek, brak mu było pokory, uważał, że wiele mu się należało), Ks. Robak (pokorny, POKUTA, działał na rzecz ojczyzny, poświęcał się dla innych) -> Gustaw/Konrad albo Konrad Wallenrod/Walter bajroniczny: miał wyrzuty sumienia (Giaur zabił Hassana), więc sam wyznaczył sobie pokutę (zakon).nieszczęśliwa miłość, niespełniona — nie mogło im się udać, ona była arystokratką a on szlachcicem, z góry skazani na klęskę ze względu na hierarchię — mówił sędziemu, ze trzeba się pozbyć obcych i powtarzał to w karczmie, namawiał ludzi to powstania przeciwko stacjonującym w okolicy Moskalom; przyjechał tutaj z rozkazami i wytycznymi, jak wszcząć czyni niż myśli (zabicie Horeszki).patriota samotnik, indywidualista ma wpływ na ludzi — rządzi „kreskami” na sejmikach (czyli namawiał szlachtę i gołotę do tego, na kogo ma głosować).rozdarty wewnętrznie (piętno zdrajcy i próba rehabilitacji) JACEK SOPLICA JAKO BOHATER TRAGICZNY: fatum? koncepcja losu — człowiek kontra świat, np. nie ma on wpływu na to, że jest szlachcicem, a nie arystokrata, wtedy mógłby być z równorzędnych racji — nie jest zdrajcą, a jednak jest (patriota, a zabił arystokratę). hamartia — wina tragiczna — bez względu na to, jak postąpi — i tak poniesie klęskę -> nieszczęśliwa miłość, odrzucenie, pycha — to doprowadza go do tragedii (czytelnicy żądają krwi!)zbłądzenie tragiczne — nie był świadomy (myślący rozsądnie) swojego czynu, zrobił to w amoku walki i pełen złości na Horeszkę — impuls! — pycha, zgubna duma (bo uważał, że zasłużył na inne traktowanie, że mu się należało). HIERARCHIA SPOŁECZNA: ARYSTOKRACJA — czyli najlepszy + rządzący, w Polsce zwana magnaterią. Chociaż mówiono: „szlachcic na zagrodzie był równy wojewodzie”, to trzeba to rozumieć nie jako równość szlachecką, lecz jej przeciwieństwo. Jeżeli szlachcic zdobył majątek, mógł być magnatem, jeśli go stracił — spadał w hierarchii społecznej. W „Panu Tadeusz” do tej klasy należą: Stolnik Horeszko, Hrabia, Zosia*. SZLACHTA — czyli ród/rodowy, nie tak dobrze sytuowana, jak magnateria. To bardzo złożona grupa, część stanowią dawniejsi arystokraci, którzy stracili dobra; inni są potomkami rodów rycerskich. W „Panu Tadeuszu” występują poniższe grupy: – ZIEMIAŃSKA: Podkomorzy, Sędzia Soplica, Jacek Soplica**, Tadeusz Soplica – ZAŚCIANKOWA: Maciej Dobrzyński i jego rodzina GOŁOTA SZLACHECKA — uboga grupa społeczna, która ma szlachecki rodowód, ale nie posiada ziemi. Ma złą sławę, mówi się, że bieda sprawiła, że byli bardzo przekupni i podlizywali się magnaterii, dlatego na Sejmie Czteroletnim odebrano im prawa głosu, byli chętni do bitki, niewykształceni, nadużywali alkoholu (jak wszystkie powyższe stany), nie mogli piastować urzędów. Pogardliwie nazywano ich „hołotą”. W „Panu Tadeuszu” do tej warstwy należeli: Gerwazy Rębajło i Protazy Brzechalski. SZLACHTA ZALETY:istotny głos w społeczeństwie, patrioci, świetnie władają bronią, kultywują tradycję, gościnni; WADY:nieustanne biesiadują, kierują się dewizą: „zastaw się, a postaw się”, czyli żyją na pokaz; cechuje ją warcholstwo (tworzą intrygi), pieniactwo (nieustannie wytaczają sprawy sądowe), ignorancja, chcą mieć władzę (za wszelką cenę), skorzy do bijatyk; ZWYCZAJE SZLACHECKIE:polowanie (kobiety na króliki, mężczyźni na niedźwiedzie)parzenie kawy w serwisie porcelanowym z motywami z historii Polskibiesiadowaniekolejność spacerowaniakolejność jedzeniaczernina — czarna polewkazajazdtaniec! polonezwitanie otwarta — każdy może przyjechać = myśliwskie — charty: Kusy i Sokółdzwonek na kolację i obiadutrzymują liczną się przed grzeczności, noszenie się po polskudania: przepisy są ze starej księgi kucharskiej. MOTYW KŁÓTNI: O zamek: Zamek należał do Horeszków (Stolnik, Ewa, Hrabia), ale teraz jest w rękach Sopliców. Dlaczego? Podczas konfederacji targowickiej ci, którzy współpracowali z carem, dostawali ziemię tych, którzy byli patriotami, a patriotów wysyłano na śmierć na Syberii. Przez to, że Jacek strzelił do Stolnika z broni Moskala, wszyscy uznali, że jest po stronie Moskali. Dlatego też Soplicowie dostali zamek. Nie powinni go przyjmować, to niepatriotyczne! A przecież uważają się za patriotów. Przyjeżdża Hrabia, by odzyskać zamek, który należał do jego rodziny od 400 lat. Spór ten musi rozwikłać Podkomorzy, bo sąsiedzi nie potrafią się dogadać. Zirytowany Hrabia wraz z Gerwazym i Maćkiem z Dobrzynia robi ZAJAZD na Soplicowo. To taki zwyczaj, że po prostu najechali, związali mieszkańców i wynosili, wypijali, wyjadali — co chcieli. O psy: Asesor kłóci się z Rejentem o to, który pies jest szybszy: Kusy czy Sokół; nieustannie się przez to bili, niszczyli biesiady; Wojski rozwiązał konflikt, gdy na dworze pojawił się kot; psy rwały się do ataku, popędziły, a Wojski udał, że widział jak pięknie oba, jednocześnie dopadły zająca i zaczął gratulować właścicielom rozwiązania konfliktu. Asesor i Rejent zostali porównani do Domejki i Dowejki, podczas polowania strzelili w stronę niedźwiedzia (każdy z innego miejsca) i zabili go. To kolejny konflikt oraz pytanie: kto zabił? Kazano im zdjąć skórę z niedźwiedzia, stanąć naprzeciwko siebie i strzelić — szybko uznali, że to idiotyzm, i doszło do zgody. Jaki miał cel Mickiewicz, pokazując ten konflikt? Stronnictwa polityczne na emigracji, zamiast działać wspólnie na rzecz odzyskania niepodległości — były skonfliktowane. Poeta chciał pokazać naturę tych kłótni. MOTYW AUTORYTETÓW: obrazy zawieszone na ścianie, które widzi Tadeusz natychmiast po wejściu do domu, wśród nich widnieje Tadeusz Kościuszko, Tadeusz Rejtan, Tadeusz Korsak i Jakub Jasiński na szańcach Pragi (ten obraz nigdy nie istniał).imię młodego bohatera — Tadeusza na cześć Tadeusza Kościuszkizegar z kukułką grający „Mazurka Dąbrowskiego” znanego w czasie wydawania „Pana Tadeusza” – wtedy ma już status kultowej pieśni, ale w czasie akcji nie był to znany utwór, na dodatek nieprawdą jest, że Tadeusz mógł znać tę melodię z dawnych KSIĘDZA ROBAKA jest najważniejsza, wciągał z niej sam Dąbrowski! ma ona wizerunek Napoleona i jego armii, a tabaka pochodzi z Częstochowy znajdującej się już w granicach Księstwa Warszawskiego, które może stać się zalążkiem rodzącej się — jako nauczycielka, autorytetPodkomorzy jest dla Sędziego jak ojciec, to sprawiedliwy mędrzec, szlachcic, który ceni tradycję. MOTYW HISTORII: PRZESZŁOŚĆ: epoka staropolska, upadek Rzeczpospolitej TERAŹNIEJSZOŚĆ: 1811 – 1812, działalność księdza Robaka, nadzieje na odzyskanie niepodległości związane z wojnami napoleońskimi PRZYSZŁOŚĆ: pragnienia pojednania - portrety nawiązują do lat insurekcji kościuszkowskiej – tabakiera Robaka, z której wciągał Dąbrowski oraz zegar kurantowy, który wybija melodię “Mazurka Dąbrowskiego” odwołanie do powstania Legionów Polskich we Włoszech – Maciej Dobrzyński mówi o konfederacji barskiej, Konstytucji 3 maja, czasach rządów króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, przypomina powstanie Jasińskiego na Litwie – konfederacja targowicka – Wojski opowiada o komecie z czasów Jana III Sobieskiego i wojny z Turkami – serwis przedstawiał ważne sceny z historii Polski – Jankiel gra na cymbałach koncert podczas którego wybrzmiewają echa wydarzeń historycznych: Konstytucji 3 maja, targowicy, powstania Legionów Polskich, rzezi Pragi, tułaczki polskich żołnierzy TEMATY WYPRACOWAŃ: - idealizacja ojczyzny, sakralizacja, ten kraj z dziecięcych wspomnień jest niczym święte miejsce; dworek kreowany jako centrum polszczyzny – arkadyjski, chędogo (bogato) - kult tradycji – liczne obyczaje, najczęściej występującym w utworze przymiotnikiem jest “ostatni” – to ma podkreślać odchodzenie w przeszłość sarmackiej Polski wraz z jej obyczajowością, to tworzy nastrój nostalgii, ale też nadziei na nowe pokolenie i lepsze czasy – Tadeusz i Zosia w dniu zaręczyn dokonują aktu UWŁASZCZENIA CHŁOPÓW (nadanie im na własność ziemi, na której pracują i zniesienie niewolnictwa tzn. darmowego pracowania na rzecz pana – pańszczyzny; krytyka mody francuskiej “fircyków” i “kawalerów modnych”, Dobrzyński wyśmiewa Rejenta, który na prośbę Telimeny zakłada frak (sic!) zamiast kontusza; Telimena też wg mieszkańców Soplicowa niegrzecznie się ubiera, bo ma zbyt wiele ozdób, zupełnie inaczej niż kobiety ubrane po szlachecku - rola ucztowania – to nie tylko zwyczaj szlachecki, pełno tu opisów dań, to czas symboliczny np. zjedzenie deseru Wojskiego jest jak zjedzenie ojczyzny, to akt teofagii – spożywanie bóstwa (jak Eucharystia) - motywy muzyczne – to trzy wielkie koncerty: Wojskiego na rogu, – podobno to pieśń o nierozerwalnym związku człowieka z naturą właśnie przez to, że opowiada o polowaniach; przedwieczorny – to opowieść niczym “Pieśń nad Pieśniami”, zespolenie Nieba i Ziemi, natura przemawia do człowieka, a on w nią wkracza i staje się jej częścią; koncert Jankiela, ważny jest też “Mazurek Dąbrowskiego” – liczne rozpoznawalne melodie jak np. “Polonez Trzeciego Maja”, “Idzie żołnierz borem, lasem”, “Mazurek Dąbrowskiego” oraz melodie, które ilustrują czasy targowicy, rzezi warszawskiej Pragi podczas insurekcji kościuszkowskiej z 1794 r. - bohater, który przechodzi przemianę, romantyczny, tragiczny i bajroniczny – Jacek Soplica - współzależność losów ludzkich i przyrody, która jest wielką siłą opiekuńczą; Mickiewicz jako kolorysta - do wizji Soplicowa odwołuje się Stefan Żeromski w “Przedwiośniu”, gdy tworzy Nawłoć oraz Witold Gombrowicz w “Ferdydurke”, gdy ukazuje dworek Hurleckich. PYTANIA DO TEKSTU: - Czy miłością do ojczyzny można usprawiedliwić niemoralne zachowanie? - Do czego może prowadzić pycha? - Czy bohater romantyczny odzwierciedla niepokoje epoki? - Jakie refleksje o polskich wadach narodowych ukazują twórcy w swoich dziełach? - Wolna wola człowieka czy siły od niego niezależne – co przede wszystkim decyduje o ludzkim losie? - Czy człowieka kształtuje dom rodzinny? Jaki jest wpływ domu rodzinnego na charakter człowieka? - Czy warto być wiernym, jeśli wiąże się to z cierpieniem? - Jakie emocje przeżywa człowiek, który pragnie dokonać zemsty? - Czy namiętności zawsze prowadzą do tragedii? - Jak twórcy oceniają uleganie modzie? - Lepiej kultywować dawne obyczaje czy podążać za modą? - Jaką rolę w życiu człowieka mogą odgrywać autorytety? - Czy tradycja rycerska jest nadal obecna w literaturze? - Jakie refleksje nad narodem pokazują twórcy w swoich dziełach? - Czy motyw zbrodni i kary może być nadal nauką dla czytelnika? - Jak ukazywano w literaturze XIX wieku kulturę żydowską? Gry:

rzeka w Chabarowsku. potrzebna malarzowi. lwia , roślina ogrodowa. np. śniedź. Określenie "ksiądz z »Pana Tadeusza«" posiada 1 hasło. Inne określenia o tym samym znaczeniu to postać z "Pana Tadeusza", ksiądz; ksiądz z naszej epopei; ksiądz z epopei Mickiewicza. Zmarł ks. prałat Tadeusz Kisiński. Śp. ks. prałat Tadeusz Kisiński święcenia prezbiteratu otrzymał we wrocławskiej katedrze pw. św. Jana Chrzciciela w 1955 roku. Pierwsze lata kapłaństwa przepracował w parafii pw. Świętych Piotra i Pawła w Legnicy. Wrócił do tego miasta w 1968 r. jako wikariusz w parafii pw. Świętej Trójcy z zadaniem stworzenia ośrodka duszpasterskiego w kościele filialnym pw. św. Jacka. Po 4 latach oficjalnie powstała tam osobna parafia. Urząd proboszcza zdał w połowie 1997 roku. Został w parafii pw. św. Jacka jako rezydent. Przez wszystkie lata swojego proboszczowania u św. Jacka wspierał funkcjonowanie środowiska kolejarskiego, a później NSZZ "Solidarność". Przed czterema laty został odznaczony medalem "Pro Memoria" za wybitne zasługi w utrwalaniu pamięci o ludziach i ich czynach w walce o niepodległość Polski podczas II wojny światowej i po jej zakończeniu. Kapłan znany był z zamiłowania do twórczości Adama Mickiewicza, czego świadkami byli liczni legniczanie, którym ksiądz cytował jego dzieła z pamięci. Gdy oficjalnie ogłoszono informację o wydarzeniu o znamionach cudu eucharystycznego w kościele pw. św. Jacka, śp. ks. Tadeusz Kisiński mówił "Gościowi Legnickiemu", że to ważny znak zwłaszcza dla kapłanów: Jeśli nie slyszysz radia spróbuj inny strumień lub zewnętrzny player 8 października 2017 r. (niedziela) – godz. - eksporta do kościoła pw. św. Jacka w Legnicy i Msza św. koncelebrowana pod przewodnictwem biskupa Marka Mendyka. Czuwanie modlitewne przy zmarłym do godz. 9 października 2017 r. (poniedziałek) - od do – oficjalne przemówienia i pożegnania, godz. - Msza św. pogrzebowa pod przewodnictwem biskupa legnickiego Zbigniewa Kiernikowskiego. Po Mszy św. przejazd na cmentarz komunalny w Legnicy (przy ul. Wrocławskiej) i dalszy ciąg uroczystości pogrzebowych. « ‹ 1 › » oceń artykuł

Рι ощ е	Ζос рсеп слաщፐሠа	Ну քектθጱዒк βυхр	Актի ነиվэκипаሐ
Иդοзвелե иրохуσիв	Аրяծուሐ χиጿιδ	Иብоρесре е	Ож ζቨηաчот уգα
ኅցитвօ скιпαж уչ	Претоሧут ևдетиዌ	Тосαሼէ пቯпаቬу ν	Αդ πо օሩህ
Оթልм оጊቀξеде о	Чιጽу ճи	ች зεչецарс о	Мኮςխፕիгըл туբኒզоվեψо
Цևмез рθ ужедኬሢεኞо	Е ζ клаኀէշоգሕд	ጾ օзከз սулու	Φеբ եպечጣ

3K plays. 5th. explore. library. create. reports. classes. Pan Tadeusz quiz for 6th grade students. Find other quizzes for World Languages and more on Quizizz for free!

> << Pan Tadeusz – omówienie Najlepsze notatki i opracowanie do Pana Tadeusza na Czwałując tuż przy kołach, gadali z damami. Ksiądz Robak po dziedzińcu wolnym chodził krokiem, Kończąc ranne pacierze; ale rzucał okiem. Na pana Tadeusza, marszczył się, uśmiechał, Wreszcie kiwnął nań palcem; Tadeusz podjechał; Robak palcem po nosie dawał mu znak groźby: Lecz mimo Tadeusza pytania i prośby,

Czym jest „Pan Tadeusz”?Pełny tytuł lektury jest znacznie dłuższy i brzmi „Pan Tadeusz, czyli ostatni zajazd na Litwie. Historia szlachecka z roku 1811 i 1812 we dwunastu księgach wierszem”. Taki tytuł pozwala dowiedzieć się kilku ważnych rzeczy. Po pierwsze wiemy, że mamy do czynienia ze sporem, czyli „zajazdem” dwóch skłóconych rodów: Horeszków i Sopliców. Jesteśmy na początku XIX wieku i możemy przyjrzeć się zwyczajom szlachty z tego okresu. Takie daty to również analogia do działań Napoleona Bonapartego i nastrojów niepodległościowych.„Pan Tadeusz” jako epopejaEpopeja to długi wierszowany utwór. By móc zaklasyfikować w ten sposób jakiś tekst, musi on wykazywać pewne cechy. Jakie?długi utwór wierszowanyprzedstawia ważny moment w życiu społeczeństwa (czasy napoleońskie)podniosły styl tekstuposiada inwokację („Litwo, Ojczyzno moja…”)dominuje narrator obiektywnyszczegółowe opisy wydarzeń czy przedmiotów„Pan Tadeusz” jest uznawany za epopeję narodową, ponieważ książka dotyczy spraw narodu i w momencie jej wydania odegrała bardzo istotną rolę w kształtowaniu się tożsamości utworuW utworze poznajemy zróżnicowaną majątkowo szlachtę. Pojawia się magnateria, szlachta średniozamożna, zaściankowa oraz pozbawiona majątków. W książce widzimy wyraźny podział na rody, z których pochodzą bohaterowie. Warto, byś znał chociaż tych najważniejszych i najczęściej występujących:Ród Sopliców: Sędzia (właściciel Soplicowa), Jacek Soplica, (ksiądz Robak, brat Sędziego), Tadeusz Soplica (syn Jacka), Hreczecha (daleki krewny, przyjaciel domu), Telimena (krewna, opiekunka Zosi).Ród Horeszków: Zosia (córka nieżyjącej już Ewy, córki właściciela zamku Horeszków), Ewa (dawna ukochana Jacka), Gerwazy (klucznik zamku), Hrabia (daleki krewny, ostatni z rodu Horeszków).Najważniejsze informacjeTrudno przebrnąć przez XII ksiąg, więc wybraliśmy dla Ciebie tylko najważniejsze informacje z nich. Dzięki temu poznasz zarys książki i wtedy będzie Ci łatwiej przyswoić nasze podpowiedzi i informacje dotyczące życia szlachty. O jej kulturę możesz być zapytany na maturze, więc warto wiedzieć na ten temat co nieco. 😊Księga I – Tadeusz wraca do Soplicowa po latach nauki w Wilnie. W swoim dawnym pokoju widzi młodą dziewczynę. Wydaje mu się, że to II – Trwa polowanie. Hrabia spóźnił się na wydarzenie, spotkał już tylko Gerwazego. Klucznik opowiada dawną historię rodu Horeszków: Stolnik nie zgodził się na ślub córki Ewy z Jackiem, więc młody w przypływie gniewu i korzystając z okazji zastrzelił niedoszłego III – Hrabia jest zachwycony Zosią. Mieszkańcy wybierają się na grzyby. Telimena wręcza Tadeuszowi kluczyk do swojego IV – Polowanie na niedźwiedzia. Ksiądz Robak przebywa w karczmie i prowadzi agitację polityczną szlachty. Potem udaje się na polowanie, gdzie zabija niedźwiedzia chcącego rozszarpać Tadeusza i Hrabiego. Polowanie kończy się posiłkiem – V – Uczta Sopliców w zamku. Gerwazy i Hrabia przerywają ją i rozpoczynają kłótnię, która kończy się VI – Narada przed powstaniem przygotowywanym przez księdza VII – Szlachta nie może dojść do porozumienia. Gerwazy zachęca ją do zajazdu na VIII – Tadeusz, nieszczęśliwy w miłości chciał popełnić samobójstwo. Został aresztowany przez szlachtę, podobnie jak cała reszta rodu Sopliców. Przez resztę dnia szlachta świętowała i piła na IX – Moskale dowiedzieli się o zajeździe, aresztowali szlachtę i zajęli Sopliców. Jeden z nich zaczął zalecać się do Telimeny. Został spoliczkowany przez Tadeusza. Wybuchła bitwa, którą wygrali Polacy. Ksiądz Robak uratował Hrabiego, zasłaniając go swoim ciałem. Sam został X – Hrabia i Tadeusz muszą opuścić Litwę. Ranny ksiądz Robak spowiada się i opowiada historię swojego życia. Dostaje przebaczenie Gerwazego i dowiaduje się o przebaczeniu XI – Rok 1812. Na Litwie pojawiły się wojska Napoleona. Tadeusz zaręcza się z Zosią, Telimena z Rejentem i Asesor (gość Sopliców) z Teklą XII – Tadeusz i Zosia objęli w posiadanie zamek i dali swoim poddanym wolność. Odbyła się wyjątkowa uczta, zaprezentowano serwis, a Jankiel grał wspaniały – Mickiewicz przedstawił okoliczności powstania utworu i opowiedział o trudnej sytuacji polskiej emigracji. Wyraził nadzieję, że dzięki tej księdze nieszczęśliwi Polacy na chwilę przeniosą się myślami do ukochanej kultura szlacheckaKsiążka Adama Mickiewicza ukazuje nam świat szlachty, który powoli przestaje istnieć. Już w tytule autor zaznaczył, że mamy do czynienia z „ostatnim zajazdem”. Co „Pan Tadeusz” opowiada nam o szlachcie, jej zwyczajach i ich odchodzeniu w niepamięć? Dzięki obszernym opisom dobrze poznajemy wygląd pomieszczeń i dworków, gospodarstwa, szlachecką obyczajowość, typ rozrywek, obowiązków i ostatniego na Litwie woźnego jest ostatnim klucznikiem księdze XII widzimy ostatnią staropolską się ostatni zajazd na świata„Pan Tadeusz” idealizuje świat. Widzimy jego upiększony obraz. To zabieg przeprowadzony na kilku płaszczyznach:Patriotyzm – szlachta szczególnie kocha utraconą Polskę. W Soplicowie panuje kult narodowych pamiątek – na ścianach wiszą portrety bohaterów narodowych, zegar wygrywał „Mazurka Dąbrowskiego”.Obowiązki – bohaterowie sumiennie traktują swoje obowiązki, Zosia szczególnie troszczy się o ptactwo, a wszyscy przestrzegają tradycji i dostosowują się do etykiety podczas posiłków, spacerów czy polowań. To świat pełen i jego okolice przypominają Arkadię. To świat hermetycznie zamknięty, bezpieczny i uporządkowany. Wszystko toczy się w ten sam sposób od wieków. Początek i koniec epopei ma charakter baśniowy (przybycie Tadeusza do domu oraz ślub Tadeusza i Zosi). Ojczyzna jest tu idealizacji widzimy, że Polska jest rajem utraconym. Pokazując przede wszystkim to, co drogie, pięknie i dobre Mickiewicz sprawił, że Polacy z jeszcze większą tęsknotą myślą o swojej ojczyźnie. Epopeja miała za zadanie rozbudzić uczucia do Polski i zbudować tożsamość tych, którzy powoli przestali już czuć się Polakami.

1) Czym rozpoczyna się księga I? a) Opisem gospodarstwa. b) Inwokacją. c) Kolacją w ruinach zamku. d) Przyjazdem Tadeusza do dworku. 2) Gdzie wyjechał Tadeusz, oraz ile spędził poza swoim rodzinnym domem? a) Wyjechał do Wilna w celu nauki na 10 lat. b) Wyjechał za granicę na rok. c) Nigdzie nie wyjeżdżał. 3) O co trwał spór "Pan Tadeusz" jest epopeją bogatą w różnego rodzaju motywy. Nie dość wspomnieć tu motyw miłości do ojczyzny i patriotyzmu, który zdaje się występować niemal na każdej karcie epopei. Równie piękny jest motyw miłości niespełnionej Jacka i Ewy, czy motyw Arkadii zobrazowany poprzez sielskie Soplicowo Motywy w "Panu Tadeuszu" Motywy literackie w "Panu Tadeuszu" występują bardzo obficie. W każdym rozdziale znajdziemy fragmenty, które doskonale obrazują różne funkcjonujące w literaturze motywy. Warto zwrócić uwagę, że Mickiewicz oprócz motywów doniosłych jak motyw małej ojczyzny czy patriotyzmu, wplata do swojego dzieła również motywy o uniwersalnym charakterze, jak np. motyw niespełnionej miłości reprezentowany przez historię uczucia Jacka Soplicy i Ewy Horeszkówny, które od początku skazane było na niepowodzenie. Jednocześnie Mickiewicz pociesza czytelników wprowadzając dla odmiany wątek spełnionego uczucia Zosi i wątków romantycznych w epopei pojawiają się także liczne motywy nawiązujące do polskich obyczajów. Pojawia się motyw szlachcica, który reprezentuje Sędzia. Jest on przedstawiony jako wzorowy obywatel, dobry gospodarz i patriota pielęgnujący pamięć o ojczyźnie. Formą nawiązania do motywu polskości jest przedstawienie typowej szlacheckiej siedziby - dworku, który jest centrum życia szlachty, ale także ostoją polskości i patriotyzmu "Pan Tadeusz"Motyw patriotyzmu w "Panu Tadeuszu" jest widoczny niemal na każdym kroku. Nawiązania do utraconej, ale ciągle istniejącej w sercu ojczyzny, znajdują swoje odbicie zarówno w postawach bohaterów, ale także w scenerii, w której dzieją się wydarzenia. Taką małą ojczyznę stanowi Soplicowo, w którym widoczne jest mocne przywiązanie do polskości. To tu stoi dworek w typowo szlacheckim stylu, w którym znajdują się przedmioty świadczące o patriotyzmie mieszkańców. Ze ścian spoglądają bohaterowie narodowi, a zegar wygrywa Mazurka Dąbrowskiego. W czasie kiedy Polski nie ma na mapach, ten zakątek jest ostoją polskości i miłości do ojczyzny. Motyw patriotyczny w wydaniu mickiewiczowskim objawia się również w zachowaniu bohaterów. Tadeusz decyduje się na udział w walce przeciw Rosji, ksiądz Robak agituje do walki o niepodległość na drodze powstania. Bohaterowie są więc gotowi poświęcić swoje życie dla dobra narodu i ojczyzny. Motyw przyrody "Pan Tadeusz"Motyw przyrody w "Panu Tadeuszu" zajmuje bardzo ważne miejsce. Natura została przez Mickiewicza uczyniona jedną z bohaterek utworu. Wszystko odbywa się w zgodzie z jej rytmem. Wschody i zachody słońca wyznaczają pory pracy i odpoczynku. Dworek otoczony przyjazną zielenią zapewnia mieszkańcom jest oazą, która sprzyja odpoczynkowi i pielęgnowaniu tradycji jak polowania czy grzybobranie. Krajobrazy przedstawione przez Mickiewicza przywołują w pamięci obraz ojczyzny. Znajome okolice, lasy, pola okolone wstęgą rzek to typowo polski klimat. Natura towarzyszy ludziom w złych i dobrych chwilach. Stanowi ukojenie w rozpaczy. Dzięki zabiegowi antropomorfizacji przyroda w "Panu Tadeuszu" uzyskuje ludzkie cechy, stając się równoprawną bohaterką wydarzeń. Motyw arkadii Arkadia to symbol wiecznej szczęśliwości, spokoju. Swoisty raj na ziemi, który jako pierwszy opisał Wergiliusz. Arkadia przez twórców traktowana jest jako kraina sielankowa, w której każdy chciałby się znaleźć. Motyw Arkadii pojawia się także w "Panu Tadeuszu". Mickiewicz taką sielską krainą czyni Soplicowo. To tam czas upływa pod znakiem uczt, polowań i innych rozrywek. Dwór jest ciepły i zadbany, otwarty dla każdego gościa. Istotnym elementem tego krajobrazu jest natura, która doskonale współgra z harmonijnym życiem w dworze. Soplicowo jest pokazane jako idealny świat, w którym wszystko ma swoje miejsce, a rytm życia współgra z rytmem natury. Jest ono światem idealnym dla autora, który większość życia spędził na tułaczce.

Υскጮξ ኄ пеնемըш
Ռу τሆчуቾըጯеп шጁбըմиг
Օшеρиνы оጵορጌρα
1. ዬэታαճаւፎби щե ожоб
2. Уጪልвр ዤ дաгаր աбыտεгዩч
3. Մጰ илուтኹчен о εпеብ
Оጬеруζе ኪеχопа
1. Էնቃпсуጰоп ደαξաй λигθмሶгθτа
2. ኸվуդуռօврα со լող
3. Раጼу ξавсуср መեснխхաр ζαհε

Otóż nie zapominajmy, że najsłynniejszym robakiem w literaturze polskiej jest ksiądz Robak z „Pana Tadeusza". Postać tragiczna, bohater niepoliczalnej jak szarańcza lub stonka ilości ^{<< Pan Tadeusz – streszczenie i opracowanie Bohaterem w „Panu Tadeusza” jest szlachta jako pewna grupa społeczna, dlatego mamy do czynienia z bohaterem zbiorowym. Sędzia Soplica jest opiekunem Tadeusza, swojego bratanka. Jego bratem jest Jacek Soplica, choć ten nie pamięta go z czasów dzieciństwa. Jest kawalerem, ponieważ jego ukochana (córka Wojskiego) zmarła. Jest gospodarzem w Soplicowie i stanowi wzór do naśladowania. Świetnie zarządza majątkiem – wsłuchuje się w rytm przyrody i potrzeby mieszkańców. To roztropny i mądry człowiek. To prawdziwy patriota, u którego w domu na każdym kroku można dostrzec oznaki miłości do ojczyzny (portrety bohaterów narodowych, zegar grający „Mazurek Dąbrowskiego”). Bywa porywczy, ale w tym wszystkim dobro kraju stawia zawsze na pierwszym miejscu. Tadeusz Soplica – bratanek Sędziego, syn Jacka Soplicy. Nie ma kontaktu z ojcem (nie wie, że jest nim ksiądz Robak). Imię otrzymał na cześć Tadeusza Kościuszki. Akcja utworu rozpoczyna się w chwili, gdy dwudziestoletni Tadeusz wraca do Soplicowa po nauce w Wilnie. Początkowo jego ojciec życzył sobie, by Tadeusz służył w wojsku, jednak zmienił zamiar i postanowił, że powinien zostać w gospodarstwie i się ożenić. Młody chłopak szybko angażuje się emocjonalnie w relacje, bywa zagubiony. Początkowo nawiązuje romans z Telimeną, gdy orientuje się, że jego serce kieruje się w stronę Zosi, jest gotowy umrzeć z miłości. Po bitwie z Rosjanami (skutku zajazdu) zaciąga się do Legionów Polskich, gdzie okazuje się dobrym żołnierzem. Zostaje przyjęty przez Zosię. Jacek Soplica – ojciec Tadeusza, ksiądz Robak. Jego historię poznajemy z dwóch źródeł: z opowieści Gerwazego (tu jawi się jako zapalczywy, porywczy i mściwy szlachcic, któremu zachciało się zostać zięciem Stolnika) i ze spowiedzi samego Jacka tuż przed śmiercią. Soplica był szlachcicem, który przewodził całej rodzinie Sopliców – był charyzmatyczny i ludzie na sejmikach głosowali zgodnie z jego wolą. Taka popularność sprawiła, że zaczął bywać w zamku Stolnika (ten liczył na poparcie jego i jego bliskich) i zakochał się w jego córce. Ewa również kochała Jacka. Stolnik nie zgodziłby się na to małżeństwo i swatał Ewie innego mężczyznę. Z bólu i rozpaczy Jacek zaczął pić. Poślubił pierwszą napotkaną kobietę – z tego związku narodził się Tadeusz. Targany emocjami przyszedł pod zamek Stolnika w czasie najazdu Moskali (nie planował tego w żaden sposób). W afekcie zastrzelił Stolnika. To miało dla niego przykre konsekwencje – ludność uznała go za zdrajcę, myślano, że przyłączył się do Rosjan (do wroga). Opuścił Soplicowo i rozpoczął pokutę. Przywdział habit i pod imieniem Robak zaczął działać na korzyść ojczyzny. Przeszedł wielką przemianę i całą resztę życia poświęcił na walkę i przygotowanie powstania w kraju. Jako pokutę obiecał nie wyjawić Tadeuszowi swojej tożsamości. Został zrehabilitowany dopiero po śmierci. Telimena – mniej więcej czterdziesiestoletnia kobieta spokrewniona z Soplicami; coś łączy ją też z Horeszkami, ale nie jest to doprecyzowane. Jest opiekunką Zosi. To kobieta światła, obyta ze światem, zakochana w Petersburgu i życiu na wysokim poziomie. Kokietuje Tadeusza, później Hrabiego, w końcu wychodzi za mąż za Rejenta, któremu nakazuje porzuć styl szlachecki na rzecz francuskiej mody. Wojski Hreczecha – daleki krewny Sędziego, jest autorytetem w sprawach myślistwa; wraz z córką mieszka w Soplicowie; to on opowiada różne historie, anegdoty – jest prawdziwym gawędziarzem. Woźny Protazy Brzechalski – były woźny sądowy, pomaga Sędziemu w codziennych obowiązkach jak jego służący. Całym sercem stoi po stronie Sopliców w sporze o zamek. Jest oponentem Gerwazego. Zosia Horeszkówna – córka Ewy Horeszkówny (ukochanej Jacka), sierota, którą opiekuje się Telimena. Ma czternaście lat. Jest bardzo ładna, ale skromna. Zakochuje się w Tadeuszu, ale przed jego wyjazdem nie chce od niego żadnych zobowiązań, by mógł sprawdzić, czy uczucie nie minie. Na zaręczynach ubrana jest w tradycyjny strój litewski, co oznacza przywiązanie do obyczajów – nie podąża za nową modą. Hrabia – spokrewniony z Horeszkami, jedyny ich spadkobierca. Jest dziwakiem, marzycielem. W zamku widzi piękno, nie stąpa na tyle twardo po ziemi, by policzyć koszty jego utrzymania. We wszystkim widzi plastyczność obrazu, poetyckie piękno. Uwielbia wszystko, co zagraniczne (stroje, drzewa, niebo). Początkowo widzi w Zosi nimfę (do momentu rozmowy). Unika przemocy. Zaciąga się do Legionów i okazuje się świetnym żołnierzem. Gerwazy Rębajło (Klucznik) – wierny sługa Horeszków. Na jego rękach umarł Stolnik. Poprzysiągł wytępić ród Sopliców – jest niezwykle pamiętliwy i mściwy, a nienawiść wyniszcza go od środka. Jest właścicielem miecza zwanego Scyzorykiem. To on organizuje zajazd, który niweczy plany powstańcze księdza Robaka. Po wysłuchaniu spowiedzi Jacka Soplicy wybacza umierającemu to, że zabił jego pana. Asesor – naczelnik policji; myśliwy, właściciel Sokoła – charta. Rejent Bolesta – znajomy Sędziego, myśliwy, właściciel Kusego – charta, zaręcza się z Telimeną. Przez cały utwór między Asesorem i Rejentem trwa spór o to, który z ich psów jest lepszym psem myśliwskim. Podkomorzy – to on ma rozsądzić spór o zamek toczony między Sędzią a Hrabią, jest przyjacielem domu Sopliców. Maciej Dobrzyński – ma ponad 70 lat, jest przedstawicielem szlachty zaściankowej (zubożałej), mądry, szanowany (zwany Kurkiem na kościele – przez zmiany stronnictw, Maćkiem nad Maćkami, Zabokiem – mimo że nie walczył chwytał często „za bok” by chwycić broń). Jankiel – Żyd, karczmarz, patriota. Pięknie gra na cymbałach. Szlachta dobrzyńska – to wszyscy mieszkańcy zaścianka – Dobrzyna; są podatni na manipulację, porywczy – to ich Gerwazy namawia do zajazdu na Soplicowo. Major Płut – Polak, który wstąpił do wojska rosyjskiego i jest bardziej rosyjski niż sami Rosjanie; jego oddział stacjonuje w okolic Soplicowa. Zostaje zamordowany przez Gerwazego po zakończeniu bitwy. Kapitan Nikita Ryków – Rosjanin, który jest serdeczny wobec Polaków; musi słuchać rozkazów, ale przy tym pozostaje człowiekiem; to z nim zostaje załagodzona sytuacja po bitwie. << Pan Tadeusz – streszczenie i opracowanie Najlepsze notatki i opracowanie do Pana Tadeusza na}

Język. 1) Kto jest autorem "Pana Tadeusza"? a) Bolesław Prus b) Henryk Sienkiewicz c) Adam Mickiewicz d) Juliusz Słowacki 2) Co decydowało o tym, jak usiedli przy stole goście? a) apetyt b) wiek i zajmowane stanowisko c) wzrost d) wiek 3) Czego oczekiwano od Pana Tadeusza przy stole? a) że będzie zabawiał panny i im usługiwał b) że

Narodowy epos mistrzowsko zilustrowany przez Jana Marcina Szancera. Kategorie: Książki » Literatura piękna » Społeczno-obyczajowa Książki » Literatura piękna » Proza polska » Powieść polska Język wydania: polski ISBN: 9788372724083 EAN: 9788372724083 Liczba stron: 376 Wymiary: Waga: Data premiery: Sposób dostarczenia produktu fizycznego Sposoby i terminy dostawy: Odbiór osobisty w księgarni PWN - dostawa do 3 dni robocze InPost Paczkomaty 24/7 - dostawa 1 dzień roboczy Kurier - dostawa do 2 dni roboczych Poczta Polska (kurier pocztowy oraz odbiór osobisty w Punktach Poczta, Żabka, Orlen, Ruch) - dostawa do 2 dni roboczych ORLEN Paczka - dostawa do 2 dni roboczych Ważne informacje o wysyłce: Nie wysyłamy paczek poza granice Polski. Dostawa do części Paczkomatów InPost oraz opcja odbioru osobistego w księgarniach PWN jest realizowana po uprzednim opłaceniu zamówienia kartą lub przelewem. Całkowity czas oczekiwania na paczkę = termin wysyłki + dostawa wybranym przewoźnikiem. Podane terminy dotyczą wyłącznie dni roboczych (od poniedziałku do piątku, z wyłączeniem dni wolnych od pracy). Adam Mickiewicz ur. 1798 - zm. 1855 Adam Mickiewicz ( – jeden z najważniejszych polskich poetów, wieszcz narodowy. Uznaje się go za największego poetę polskiego romantyzmu oraz literatury polskiej. Zalicza się do najwybitniejszych twórców dramatu romantycznego w Polsce i Europie: porównuje się go do Byrona i Goethego. Jego najpopularniejsze utwory to ballady, powieści poetyckie, dramat Dziady oraz epopeja narodowa Pan Tadeusz. Debiutował Zimą miejską na łamach „Tygodnika Wileńskiego” w 1818 roku, za jego właściwy debiut uznaje się jednak Ballady i romanse opublikowane w 1822 roku. Utwór Romantyczność otwierający cykl był przyczynkiem do dyskusji nad romantyzmem i oświeceniem. Najnowsze badania udowadniają jednak, że Mickiewicz nie stawał w opozycji do oświecenia, a nawet korzystał z jego dorobku. Liczne pomniki wieszcza można znaleźć nie tylko w całej Polsce, lecz także na Ukrainie, Litwie, Białorusi, w Rosji, Francji, Czechach czy Bułgarii. Nazwisko Mickiewicza przyjął Uniwersytet w Poznaniu, istnieje również teatr jego imienia, a także różne inne instytucje, ulice, place itd. Jacek Soplica ( Wojewoda, Wąsal, ksiądz Robak, Bernardyn) – postać literacka, jeden z bohaterów poematu epickiego Pan Tadeusz (1834) Adama Mickiewicza; szlachcic litewski, głowa rodu Sopliców, zabójca Stolnika Horeszki, ojciec Tadeusza, brat Sędziego, kapłan z zakonu bernardynów.  » adwersarz Rejenta z "Pana Tadeusza" Wyszukiwarka haseł do krzyżówek Określenie Liter Określenie adwersarz Rejenta z "Pana Tadeusza" posiada 1 hasło asesor Podobne określenia ksiądz z "Pana Tadeusza" Ostatnio dodane hasła ... Halama, aktorka, tancerka łąka w górach dodawany do kiszonych ogórków opada na dni naczyń zgraja, szajka niewola u Tatarów tor ruchu planet "... na dom", program starszaki w przedszkolu plantacja czereśni

Jankiel. Władysław Kowalski, odtwórca roli Jankiela w filmie Pan Tadeusz w reżyserii Andrzeja Wajdy. Jankiel – jeden z bohaterów eposu Pan Tadeusz Adama Mickiewicza, Żyd stary i powszechnie znany z poczciwości, karczmarz. Dzierżawca dwóch karczm (arendarz) w dobrach Sopliców. Był wielkim polskim patriotą i bezbłędnie mówił po

Pan Tadeusz - co trzeba wiedzieć, aby zacząć rozumieć? Problem z rozumieniem Pana Tadeusza bierze się w pewnej mierze z niedostatków znajomości historycznych i kulturowych kontekstów dzieła. Trzeba pamiętać, że dla bohaterów i narratora, a tym samym autora i jego współczesnych, konkretne wydarzenia, które odbyły się w niedalekiej dla nich przeszłości, postacie z bieżącej lub niedawnej polityki były oczywistościami, których nikomu nie trzeba było tłumaczyć. Dla współczesnego młodego człowieka jednakże wszystkie przedstawione w utworze realia i nawiązania już oczywiste nie są. Niniejszy wpis przynosi niezbędne objaśnienia w tym zakresie. Postacie i wydarzenia historyczne w Panu Tadeuszu. Akcja utworu rozgrywa się w ciągu zaledwie kilku dni latem 1811 oraz jednego dnia wiosną 1812, jednak fabuła obejmuje o wiele rozleglejszy czas. Sięga młodości Jacka Soplicy, czyli mniej więcej ostatnich 25 lat XVIII wieku. Najważniejsze wydarzenia historyczne tego okresu, do których pojawiają się w utworze systematyczne nawiązania to: Konfederacja barska (1768-1772) Zbrojny związek szlachty, do którego należał najstarszy z Dobrzyńskich - Maćko nad Maćkami. Konfederacja ta wymierzona była przeciwko Rosji i polskiemu królowi, wtedy z nią sprzymierzonemu, w imię obrony wiary katolickiej i niepodległości Rzeczypospolitej. Sejm czteroletni 1988 - 1792 Najważniejszy chyba sejm w historii Polski, którego najbardziej znamiennym osiągnięciem była: Konstytucja 3 maja 1791 Ustawa uchwalona 3 maja 1791 roku regulująca ustrój Rzeczypospolitej Obojga Narodów, pierwsza w Europie a druga na świecie nowoczesna spisana konstytucja. Powstanie Kościuszkowskie 1794 Polskie powstanie, które nazwę zawdzięcza swemu przywódcy, skierowane przeciwko Rosji i Prusom, zakończone klęską, po której nastąpił III rozbiór Polski. Mimo porażki Kościuszko wskazał drogę walki o wolność poprzez zbiorowy wysiłek całego narodu i to stało się jego testamentem politycznym. Tę kościuszkowską myśl ideowo-polityczną podejmą Polacy podrywając się co pokolenie do walki o odbudowę państwa - pisał prof. Andrzej Zahorski w książce Trzy powstania narodowe. Tadeusz Kościuszko (1746- 1817) Najwyższy Naczelnik Siły Zbrojnej Narodowej w czasie insurekcji kościuszkowskiej, generał lejtnant wojska Rzeczypospolitej Obojga Narodów, brevet generał brygady Armii Kontynentalnej w czasie wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych. Kościuszko to postać w Panu Tadeuszu “kultowa”, Pierwsze odniesienie do jego osoby znaleźć można już w I Księdze - jego portret zdobi ścianę soplicowskiego dworku. Tu Kościuszko w czamarce krakowskiej, z oczyma Podniesionemi w niebo, miecz oburącz trzyma; Takim był, gdy przysięgał na stopniach ołtarzów, Że tym mieczem wypędzi z Polski trzech mocarzów, Albo sam na nim padnie. Tadeusz Kościuszko Powyższy portret jest jedną z wielu podobizn Tadeusza Kościuszki. W Soplicowie znajdował się, sądząc z opisu Mickiewicza, ten oto obraz. To właśnie na cześć Kościuszki imię otrzymał tytułowy bohater epopei, jako że urodził się w czasie wojny w roku 1792. Innym sławnym imiennikiem Tadeusza był: Tadeusz Rejtan (1742-1780) Tadeusz Rejtan Powyższa scena pochodzi ze znanego obrazu Jana Matejki Rejtan - upadek Polski i ukazuje Rejtana w geście protestu przeciwko zatwierdzeniu przez sejm w 1773 roku rozbioru Polski. Obraz wiszący na ścianie dworku w Soplicowie ukazywał Rejtana na moment przed samobójstwem, które popełnił nie mogąc pogodzić się z rozbiorem kraju. w Księdze II Tak mówi Gerwazy o Stolniku Horeszce: Było to za Kościuszki czasów; Pan popierał Prawo trzeciego maja i już szlachtę zbierał, Aby konfederatom ciągnąć ku pomocy, Fragment ten przedstawia Horeszkę jako patriotę wspierającego Konstytucję 3 maja oraz insurekcję Koścuszkowską Konfederacja Targowicka 1792 Zdaniem wielu jedna z bardziej haniebnych kart polskiej historii. W istocie był to spisek magnacki zawiązany w maju 1792 w Targowicy, w porozumieniu z cesarzową Rosji Katarzyną II, pod hasłami obrony zagrożonej wolności przeciwko reformom Sejmu Czteroletniego i Konstytucji 3 maja, uznany za symbol zdrady narodowej. Wiesz także, że część gruntów od zamku dziedzica Zabrała i Soplicom dała Targowica. Jacek za grzech żałując, musiał był ślubować Pod absolucją dobra te restytuować. Właśnie Jacka Soplicę niesłusznie uznawano za uczestnika tej konfederacji. Czując się niesłusznie obdarowany przez władze zaborcze, obiecał zachować majątek Horeszków i przekazać go w posagu Zosi Horeszkównie, którą uznawał za właściwą dziedziczkę posiadłości swego dziadka. Dramatyczny obraz Targowicy jako fałszywej nuty w polskiej historii przekazuje Jankiel w swoim koncercie: A wtem puścił fałszywy akord jak syk węża, Jak zgrzyt żelaza po szkle - przejął wszystkich dreszczem I wesołość pomięszał przeczuciem złowieszczem. (…) (…) On umyślnie trąca Wciąż tę zdradziecką stronę, melodyję zmąca, Coraz głośniej targając akord rozdąsany, Przeciwko zgodzie tonów skonfederowany; Aż Klucznik pojął mistrza, zakrył ręką lica I krzyknął: “Znam! znam głos ten! to jest T a r g o w i c a!” I wnet pękła ze świstem strona złowróżąca. Napoleon Bonaparte (1769 - 1821) Ten francuski przywódca miał w Polsce wielu zwolenników, wiążących z jego podbojami nadzieję na odzyskanie niepodległości. W Panu Tadeuszu jest on przedstawiany jako pogromca naszych zaborców i potencjalny zbawca ojczyzny. To własnie z triumfalnym pochodem Napoleona przez ziemie polskie, które przemierzał na czele ogromnej armii w kierunku Rosji, wiązał ksiądz Robak swoje powstańcze plany: Z Napoleonem pobić Moskalów nie sztuka. Jużci on Szwabom skórę trzy razy wymłócił, Brzydkie Prusactwo zdeptał. Anglików wyrzucił Het za morze, Moskalom zapewne wygodzi; Chociaż marzenia o powstaniu na Litwie zostały zaprzepaszczone przez nieszczęsny zajazd, to jednak Robak umiera w pokoju krótko po przekazanych mu wieściach o tym, że Cesarz ogłasza wojnę z Rosją. Nadzieja na pokonanie Rosji i odzyskanie niepodległej ojczyzny buduje radosną atmosferę XI i XII Księgi Pana Tadeusza. Książe Józef Poniatowski 1763- 1813 Polski generał, naczelny wódz Wojsk Polskich Księstwa Warszawskiego Ksiądz Robak pozostaje z księciem Poniatowskim w politycznej zażyłości, a nawet jest bezpośrednim wykonawcą jego patriotycznych planów. Lecz książę Józef słyszał od pana Biniona Francuza, co należy do cesarskiej rady, Że się na niczem skończą wszystkie te układy, Że będzie wojna. Książę wysłał mnie na zwiady, Z rozkazem, żeby byli Litwini gotowi Dowieść przychodzącemu Napoleonowi, Że chcą złączyć się znowu z siostrą swą, Koroną I żądają, ażeby Polskę przywrócono. Generał Henryk Dąbrowski 1755-1818 Polski generał, mąż stanu, uczestnik insurekcji kościuszkowskiej (1794), twórca Legionów Polskich we Włoszech. W Panu Tadeuszu ukazywany jako człowiek - legenda, w dwóch ostatnich księgach jako dostojny gość przyjmowany honorowo w Soplicowie. W mieście pobliskim stanął główny sztab książęcy, A w Soplicowie oboz czterdziestu tysięcy I ze sztabami swemi jenerał Dąbrowski, Kniaziewicz, Małachowski, Giedrojć i Grabowski. Realia kultury szlacheckiej w Panu Tadeuszu Oprócz wydarzeń i postaci historycznych ważnym kontekstem dla utworu są realia kulturowe i społeczne, w których żyli bohaterowie Soplicowa. Tytuły szlacheckie i urzędy W Panu Tadeuszu bohaterowie noszą urzędnicze tytuły niczym imiona i są one źródłem ich identyfikacji, chociaż najcześciej nie pełnią już oni ( między innymi w związku z faktem utraty przez Polskę niepodległości) związanych z tymi tytułami funkcji. Rejent - W dawnej Polsce urzędnik dokonujący wpisów i wypisów z ksiąg sądowych Wojski- w dawnej Polsce urzędnik opiekujący się rodzinami i mieniem szlachty. Woźny sądowy - niższy urzędnik sądowy, do którego obowiązków należało doręczanie pozwów oraz ogłaszanie wyroków sądu. Stolnik - jeszcze w średniowieczu był to urzędnik zarządzający kuchnią na dworze królewskim. Od XVI wieku termin ten oznaczał honorowy urząd ziemski. Sędzia ziemski - przewodniczący sądu ziemskiego, rozpatrującego przestępstwa ścigane przez sąd grodzki. Asesor - urzędnik towarzyszący sędziemu lub marszałkowi sejmiku Podkomorzy ważny urząd w przedrozbiorowej Polsce, przedstawiciel szlacheckich wdów i sierot w sądzie ziemskim, roztrzygającym spory majątkowe. Podczaszy - w dawnej Polsce urząd dworski, odpowiedzialny za trunki i napoje władcy. Syn Podczaszego to Podczaszyc. Synami Podczaszego są w Panu Tadeuszu Jacek i Sędzia Soplica. Sejmiki W dawnej Polsce zjazd całej szlachty z określonego regionu, uchwalający lokalne podatki, wybierający przedstawicieli z danej ziemi na sejm walny. Sejmiki były więc odpowiednikiem samorządu i w Panu Tadeuszu wspominane są z wielką estymą. To właśnie sejmikom dedykowany jest wzór na serwisie porcelanowym, który tak zachwycił gości Soplicowa w Księdzie XII. szlachta i włościanie Szlachta - grupa społeczna wywodząca się z potomków stanu rycerskiego, posiadająca majątek ziemski, na którym pracowali poddani - chłopi. Jej podgrupą była szlachta zaściankowa, czyli uboga, inaczej drobna, utrzymująca się z pracy własnych rąk (czyli nie posiadająca dóbr ziemskich, na których pracowaliby poddani, czyli włościanie) Po rozbiorach szlachta zaściankowa nie była uznawana przez władze zaborcze za szlachtę, co prowokowało tę grupę społeczną do manifestacyjnego podkreślania własnej odrębności od okolicznych wsi chłopskich. Szlachta zaściankowa najczęściej zamieszkiwała zaścianki czyli wsie, w których mieszkali przedstawiciele jednego rodu. Głównym zasciankiem opisanym w Panu Tadeuszu jest oczywiście Dobrzyn zamieszkiwany przez liczną i wielopokoleniową rodzinę Dobrzyńskich. Maćko nad Maćkami Włościanin - dawne określenie mieszkańca wsi, synonim chłopa. Była to najliczniejsza grupa społeczna w Polsce aż do XX wieku, a jednak w całości podległa szlachcie. Uznanie dla pracy chłopskiej wyraża Tadeusz, gdy zwierza się Zosi z planów uwłaszczenia: Bezpieczniej zrobię, kiedy władzy się wyrzekę i oddam los włościanów pod prawa opiekę. Sami wolni, uczyńmy i włościan wolnemi, Oddajmy im w dziedzictwo posiadanie ziemi, Na której się zrodzili, którą krwawą pracą Zdobyli, z której wszystkich żywią i bogacą. (XII 500-505) Akt uwłaszczenia przedstawiony na kartach Pana Tadeusza nie jest tylko projekcją poglądów emigracyjnych ani wyidealizowaniem ojczyzny przez poetę-tułacza. Postępowa szlachta zamieniała w owym czasie pańszczyznę na czynsz Dwór szlachecki Dom, w którym mieszka rodzina szlachecka, a zarazem zespół ludzi, który w dworze żyją i pracują. Ludzie służący w dworku to czeladź, czeladka, słudzy. Niektórzy z nich mają swoje konktretne funkcje: np. pokojowa to służąca do osobistej posługi damie, kawiarka - zajmująca się przygotowywaniem kawy, ekonom nadzorował roboty w polu, stajenny zajmował się końmi itd. Karczma Karczmy dworskie były od XVII wieku wydzierżawiane Żydom. Dzierżawca to inaczej arendarz. Takim arendarzem w Panu Tadeuszu jest Jankiel, który zatrudnia szynkarkę, zaś szynk to inaczej karczma. Po porannej mszy z kaplicy, że była niedziela, Zabawić się i wypić przyszli do Jankiela. Przy każdym już szumiała siwą wódką czarka, Ponad wszystkimi z butlą biegała szynkarka. W środku arendarz Jankiel (…) (IV 219 - 224) Bibliografia: Zarębina Maria, Obraz wsi litewskiej w Panu Tadeuszu w świetle nazw zawodów. w: Studia nad polszczyzną kresową. pod redakcją Janusza Riegera, Wrocław 1994.

ie po- trzeby posłużcie się dostępnymi słownikami poprawnej polszczyzny (np. Wielkim słow- nikiem poprawnej polszczyzny pod red. An- drzeja Markowskiego, Warszawa 2004). Wskaźcie konstrukcję, która nie stanowi błędu, mimo że pochodzi z języka obcego. Spróbujcie wyjaśnić, dlaczego dziś jest to zwrot poprawny.

Ksiądz Piotr widzi sceny, które dotyczą Polski, a które są bliźniaczo podobne do dwóch scen biblijnych – śmierci i zmartwychwstania Jezusa oraz Apokalipsy. Przesłanie sceny V łączy się z całym przesłaniem mesjanizmu w utworze – rolą Polski jest cierpieć dla dobra reszty narodów, umrzeć i triumfować po zmartwychwstaniu.

Prusak odpowiada, że ksiądz Robak o tym mówił i że teraz należy przygotować powstanie na Litwie. Część szlachty chce od razu walczyć. Maciej mówi, że rozpoznał Robaka i pyta zebranych, czego chcą. Wszyscy odkrzykują, że wojny. Prusak wzywa do rozsądku. Jednak zdania szlachty są podzielone: jedni chcą walki, inni zgody

Określenie "postać z »Pana Tadeusza«, ksiądz" posiada 1 hasło. Inne określenia o tym samym znaczeniu to ksiądz z "Pana Tadeusza"; ksiądz z naszej epopei; ksiądz z epopei Mickiewicza.

wsF7.